Αλήθεια, όμως, πόσο κοστίζει η παραγωγή αυτού του φαρμάκου; Μήπως ισχύει με τα φάρμακα ό,τι και με τα λαχανικά; Από τον παραγωγό μέχρι τον καταναλωτή η τιμή ανεβαίνει κι ανεβαίνει; Περίπου έτσι. Μόνον που το συγκεκριμένο πακέτο με τις 30 ταμπλέτες αποφέρει στην εταιρεία που το παράγει κέρδος πάνω από 3.000%! Γίνεται; Και όμως γίνεται!
Η διεθνής μελέτη για το πραγματικό κόστος των φαρμάκων του Girish Malhotra προέδρου του οργανισμού EPCOT International (ο πλέον κυρίαρχος οργανισμός των ΗΠΑ σε θέματα φαρμακοβιομηχανίας) και η τελευταία προκαταρκτική έκθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού της Ε.Ε., αποσπάσματα των οποίων δημοσιεύει σήμερα η «Κ.Ε.», λύνουν αρκετές απορίες… δυστυχώς.
Αυτό που προκύπτει από την έκθεση της Ε.Ε. είναι ότι οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες ξοδεύουν περισσότερα για την προώθηση ενός φαρμάκου απ’ ό,τι για την έρευνα μιας νέας δραστικής ουσίας και την ανάπτυξη ενός σκευάσματος.
Παίρνουμε το παράδειγμα του φαρμάκου των 80 ευρώ, ενός αντικαταθλιπτικού που συνταγογραφείται ευρέως στη χώρα μας με τη μορφή ταμπλετών και παρασκευάζεται από εργοστάσιο των ΗΠΑ. Η δραστική του ουσία είναι η ΑΡΙ 2-Benzhy-drylsuflinyl acetamide.
Το εργοστασιακό κόστος της ουσίας είναι 8,34 δολάρια το κιλό. Πουλιέται 30,16 δολάρια το κιλό, με το ποσοστό κέρδους για τον προμηθευτή της πρώτης ύλης να ανέρχεται στο 40%. Οταν αυτή η δραστική ουσία μετατρέπεται σε ταμπλέτες για να πουληθεί στο κοινό, η τιμή της φτάνει τα 210,65 δολάρια το κιλό. Οι ταμπλέτες φαρμάκων συσκευάζονται και πωλούνται ανά μονάδες και όχι ανά βάρος, οπότε καταλαβαίνει κανείς το πρώτο μεγάλο σκαλοπάτι της αισχροκέρδειας.
Πόσο όμως κοστίζει η κατασκευή μιας ταμπλέτας με τη συγκεκριμένη ουσία; Σύμφωνα με τον Malhotra, μία ταμπλέτα 200 mg κοστίζει μόλις 0,0076 δολ. Το κουτί του συγκεκριμένου φαρμάκου κυκλοφορεί με 30 ταμπλέτες μέσα, δηλαδή κόστος παρασκευής 1,581 δολ. Στη χονδρική το συγκεκριμένο φάρμακο στη χώρα μας πωλείται περίπου 55,09 ευρώ (Δελτίο Τιμών 2010). Με θεωρητική αντιστοιχία 1 ευρώ=1 δολάριο, το κέρδος της φαρμακοβιομηχανίας που το παράγει ανέρχεται σε 3.384,50% για κάθε κουτί! Φυσικά το κέρδος είναι μεγαλύτερο καθώς η αντιστοιχία ευρώ και δολαρίου που θέσαμε είναι θεωρητική.
Το μεγάλο «παιχνίδι» παίζεται με τα φάρμακα της κατηγορίας blockbuster. Είναι τα αγαπημένα φάρμακα των βιομηχανιών, καθώς το ετήσιο κέρδος τους ανέρχεται σε 1 δισεκατομμύριο δολάρια!
Για να παραχθεί το συγκεκριμένο φάρμακο που αναφέραμε παραπάνω και το οποίο στη χονδρική πωλείται 55 ευρώ και κάτι -ανήκει στην κατηγορία blockbuster- απαιτούνται ετησίως 25.000 κιλά δραστικής ουσίας.
Σύμφωνα με το εργοστασιακό κόστος παρασκευής της δραστικής ουσίας (ΑΡΙ) και κατασκευής ταμπλετών, η παρασκευή 200 mg δραστικής ουσίας του συγκεκριμένου σκευάσματος είναι 0,0076 δολ. και το κόστος παρασκευής μιας ταμπλέτας είναι 0,0527 δολ.
Σε περίπτωση που η φαρμακοβιομηχανία αναθέσει μέσω υπεργολαβίας την παρασκευή πρώτης ύλης, μαζί με τους μεσάζοντες-συσκευαστές για το συγκεκριμένο φάρμακο που αποφέρει έσοδα 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως, το κόστος που η εταιρεία πληρώνει στον κατασκευαστή-υπεργολάβο είναι 770.000 δολάρια και στους μεσάζοντες-κατασκευαστές 5.300.000 δολάρια! Το κέρδος, λοιπόν, για την φαρμακοβιομηχανία φτάνει τα 993.930.000 δολάρια!!
Για τα γενόσημα, τα κέρδη είναι ακόμη μεγαλύτερα. Για τζίρο 1 δισ. δολάρια από φάρμακο ταμπλέτας 200 mg, χρειάζονται 25.000 κιλά δραστικής ουσίας. Για τζίρο 1 δισ. δολάρια από φάρμακο γενόσημο ταμπλέτας 1 mg απαιτούνται μόλις 125 κιλά δραστικής ουσίας.
«Συγκρινόμενο με το ποσοστό κέρδους φαρμακείων και φαρμακαποθηκών, το κέρδος των φαρμακοβιομηχανιών φαντάζει κολοσσιαίο. Σύμφωνα με τα σύγχρονα διεθνή δεδομένα, αυτό είναι που κατατρώει τα χρήματα των ασφαλιστικών ταμείων. Ακόμη και η υπερσυνταγογράφηση σαν παθογένεια σε υπερκοστολογημένα φάρμακα ζημιώνει πολύ περισσότερο τα ασφαλιστικά ταμεία από το να γινόταν σε ορθολογικώς κοστολογημένα στην εργοστασιακή τους τιμή», επισημαίνει ο φαρμακοποιός Γιάννης Δαγρές, μέλος του δ.σ. του Φαρμακευτικού Συλλόγου Αττικής.
Τι λέει όμως γι’ αυτό η τελευταία και πιο πρόσφατη μελέτη της Επιτροπής Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης;
Την περίοδο 2000-2007 οι εταιρείες πρωτοτύπων φαρμάκων ξόδεψαν κατά μέσον όρο 17% του συνολικού τους τζίρου από τα συνταγογραφούμενα φάρμακα για «Ερευνα και Ανάπτυξη». Από αυτό, όμως, μόνον το 1,5% είναι πραγματική πρωτογενής έρευνα. Ενα 15,5% δόθηκε για προκλινικές μελέτες και μετακλινικά τεστ, η συμβολή των οποίων στην έρευνα, με τον τρόπο που ορισμένες φορές γίνεται σήμερα, προβληματίζει σοβαρά.
«Τα πρωτότυπα φάρμακα δεν ενσωματώνουν παρά αμελητέα υπεραξία σε έρευνα σχετιζόμενη με τις φαρμακοβιομηχανίες. Αυτό αδυνατεί να δικαιολογήσει τις τιμές που ζητούνται από τις ξένες εταιρείες. Αυτό το θέμα έχει προεκτάσεις. Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι τα φαρμακεία με κλάσμα μόλις του κέρδους των ξένων εταιρειών απασχολούν στην Ελλάδα σχεδόν τριπλάσιους εργαζόμενους από αυτές», αναφέρει ο Γ. Δαγρές.
Το εντυπωσιακό είναι ότι σε έξοδα μάρκετινγκ και προώθησης (οι γνωστές «χορηγίες») ξοδεύθηκε το 23% του συνολικού τζίρου, δηλαδή 15 φορές περισσότερα χρήματα απ’ όσα δόθηκαν για έρευνα! Ισως αυτό να εξηγεί το γιατί από το 1991 έως και το 2007 (στοιχεία Ε.Ε.) έχει μειωθεί αισθητά η παραγωγή νέων πρωτότυπων φαρμάκων.
Είναι πασιφανές λοιπόν πως η συνήθης δικαιολογία για «υψηλά έξοδα σε έρευνα και ανάπτυξη» που επικαλούνται οι πολυεθνικές φαρμακοβιομηχανίες για να στηρίξουν την υψηλή κοστολόγηση των φαρμάκων διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα είναι τουλάχιστον προσχηματική…
