Η El Pais έχει δίκιο στη φροϋδική προσέγγιση του θέματος της ελληνικής οικονομικής τραγωδίας, αλλά αγνοεί την εξής “λεπτομέρεια”: Αυτή η συμβολική πατροκτονία έχει πραγματικές και όχι συμβολικές συνέπειες στον κόσμο, ενώ δεν περιλαμβάνει… πατροκτονία στην φορομπηχτική πολιτική.
Το άρθρο της κεντρώας, πολιτικά, ισπανικής εφημερίδας El Pais ξεκινά με την περιγραφή μιας παλιάς οικείας εικόνας, όπως γράφει. Ο έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου συνήθιζε να πηγαίνει σε μια ψαροταβέρνα στα βόρεια προάστια, όπου προτού καθίσει για φαγητό μιλούσε με αρκετούς από τους πελάτες, ενώ άλλοι τον πλησίαζαν για να ανταλλάξουν μερικά λόγια μαζί του. Στη συνέχεια καθόταν με την οικογένειά του ήσυχα και έτρωγαν.
“Όμως ο έλληνας πρωθυπουργός δεν έχει περάσει από το εστιατόριο εδώ και πολλούς μήνες. Ένας από τους τακτικούς θαμώνες τού μαγαζιού θυμάται ότι την τελευταία φορά που πήγε ήταν μετά από μια σύνοδο των Βρυξελλών, όπου οι διαπραγματεύσεις ήταν σκληρές. Ήταν εκείνους τους μήνες του Ιουλίου, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα εξαιρετικά σκληρό πακέτο μέτρων, το οποίο έβαλε φωτιά στους δρόμους. “Ο πρωθυπουργός έμοιαζε κουρασμένος και δεν χαιρέτισε κανέναν”, είπε ο συγκεκριμένος θαμώνας, μιλώντας στην εφημερίδα.
Για τον αρθρογράφο η αποστολή τού πρωθυπουργού θυμίζει κάτι από τραγωδία, με πρωταγωνιστή τον Οιδίποδα. “Είναι υποχρεωμένος να βάλει τέλος σε αυτό το υπερτροφικό κράτος που δημιούργησε ο πατέρας του Ανδρέας Παπανδρέου και το οποίο με τόσο ενθουσιασμό κράτησαν ζωντανό οι διάδοχοί του. Η ιδέα ότι όλοι, ιδιαίτερα οι φίλοι, μπορούν να εξασφαλίσουν μια θέση στο δημόσιο είναι μία από τις ρίζες αυτής της τραγωδίας”.
Στη συνέχεια περιγράφεται η πολιτική πορεία του Γιώργου Παπανδρέου, οι σχέσεις με τον πατέρα του, η άνοδός του στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και τελικά η εκλογή του στην πρωθυπουργία, η οποία συνοδεύτηκε από την προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης και την απογοήτευση των πολιτών για το γεγονός ότι η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί, όπως ο ίδιος ο πρωθυπουργός είχε δεσμευθεί ότι θα συμβεί. Και ο αρθρογράφος καταλήγει: “Ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος κάποτε είχε πει ότι επιθυμεί να κάνει την Ελλάδα τη Δανία του Νότου, αντιμετωπίζει μια πρόκληση πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που μπορούσε να προβλέψει: Να πετύχει να μην επαληθευθεί ο οιωνός που θέλει τη χώρα εκτός ευρωζώνης και να αποφύγει έτσι έναν σεισμό με συνέπειες μη αναστρέψιμες”.
Αυτό το άρθρο -που ομολογουμένως προσεγγίζει με πρωτότυπο τρόπο την οικονομική τραγωδία της Ελλάδας- καλεί τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό της χώρας να προχωρήσει σε μια συμβολική πατροκτονία και σε έναν πραγματικό αποκεφαλισμό εργαζομένων στον υπερτροφικό δημόσιο τομέα.
Το πελατειακό κράτος πράγματι γιγαντώθηκε, αλλά κυρίως “νομιμοποιήθηκε” κοινωνικά στα ’80s με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Το μεγάλο πρόβλημα που δημιουργήθηκε παράλληλα ήταν η σταδιακή αποσύνθεση και απαξίωση της κεντρικής δημόσιας διοίκησης, καθώς καθιερώθηκε η πρακτική της αλλαγής όλης της πυραμίδας με την αλλαγή της κυβέρνησης. Με άλλα λόγια, δεν ήταν μόνον οι υπεράριθμοι υπάλληλοι, αλλά και η στρέβλωση της κρατικής μηχανής λόγω κομματικών κριτηρίων στις θέσεις κλειδιά, κάτι που, για παράδειγμα, δεν δημιουργήθηκε, παρά την πολιτική αστάθεια, στην Ιταλία.
Όμως ο αρθρογράφος της El Pais αγνοεί ότι, παράλληλα με την κοινωνικοποίηση ή την κρατικοποίηση πολλών επιχειρήσεων στα ’80s και την αποθέωση της λογικής του κράτους-επιχειρηματία, η ελληνική οικονομία πήγαινε κόντρα στο διεθνές ρεύμα, θεσπίζοντας μία σειρά από μέτρα και καλλιεργώντας ένα κλίμα που, όχι απλώς αποθάρρυνε, αλλά σαμποτάριζε κάθε σημαντική επενδυτική ιδέα που θα μπορούσε να ριζώσει στην Ελλάδα. Δεν ήταν μόνον οι φόροι που θύμιζαν Σουηδία με ανταποδοτικότητα… Ζιμπάμπουε.
Ήταν μια ολόκληρη λαϊκίστικη ρητορική εναντίον του κεφαλαίου και των ξένων επενδυτών, των εχόντων και κατεχόντων και των πολυεθνικών, μια ρητορική πολύ πιο κοντά στην κοινοβουλευτική Αριστερά απ’ ό,τι στη σοσιαλδημοκρατική πλατφόρμα των ευρωπαϊκών σοσιαλιστικών κομμάτων. Η γιγάντωση της πολιτικής επιρροής των συνδικαλιστικών οργανώσεων συνοδεύτηκε και από μια, ακατανόητη εν πολλοίς, ενθάρρυνση των ηγεσιών τους να λειτουργούν και στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα σαν βραχίονες των κομμάτων και όχι σαν εκπρόσωποι των πραγματικών συμφερόντων των εργαζομένων. Η εδραίωση του ΠΑΣΟΚ ως κόμματος εξουσίας πέρασε και μέσα από αυτές τις πρακτικές, αλλάζοντας δραματικά το πολιτικοοικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα.
Τώρα, πράγματι, ο Γιώργος Παπανδρέου πρέπει να γίνει, πολιτικά, ένας “πατροκτόνος”, γιατί είναι και ο μόνος που έχει, θεωρητικά τουλάχιστον, μια ελάχιστη νομιμοποίηση να κατεδαφίσει τη στρεβλή πλευρά του πατρικού οικοδομήματος και να διατηρήσει, αν μπορέσει, την όποια θετική. Το παλαβό της υπόθεσης είναι ότι ο πρωθυπουργός δεν δείχνει να ξεχωρίζει τι σκοτώνει την οικονομία και τι τη θεραπεύει. Επιλέγει, δύο χρόνια μετά, οριζόντιες περικοπές, χωρίς κοινωνικό έλεος, και αλλεπάλληλες φορομπηχτικές παρεμβάσεις, επίσης χωρίς έλεος.
Την ίδια στιγμή απορεί μαζί με το επιτελείο του γιατί δεν πλησιάζει σοβαρή επένδυση στη χώρα ή γιατί φυγαδεύονται δισ. ευρώ στο εξωτερικό από έντρομους ή πονηρούς καταθέτες. Σπάει το ένα αβγό μετά το άλλο και, αντί για ομελέτα, οι Έλληνες αντικρίζουμε το άδειο ταμείο-τηγάνι. Κανείς δεν καταλαβαίνει πώς από το ένα τρίμηνο στο άλλο η Ελλάδα χρεοκοπεί, σώζεται και πάλι χρεοκοπεί, σώζεται κλπ. με μέτρα τα οποία έχουν εξαντλήσει, πρωτίστως ψυχολογικά, όλους τους πολίτες… Οπότε, αν θέλουμε να ακριβολογούμε, η τραγωδία του πρωθυπουργού δεν αφορά τον Οιδίποδα και την πατροκτονία, αφορά στον Άμλετ και το βασίλειο της Δανιμαρκίας του Νότου.
