Όταν ο ήρωας του Βαβυλωνιακού επους, αναζητωντας την αθανασια, φτανει αποκαμωμένος κι ανέλπιδος πια, στου κόσμου την άκρη, λαμβανει την τρομερή απόκριση. Γιλγαμές για πού παραδέρνεις, τη ζωή πού γυρεύεις δεν θα βρεις…. Οι Θεοί σαν τον άνθρωπο πλάσαν, στο γραφτό του τον θάνατο όρισαν και για κείνους την ζήση κράτησαν…. Είναι η ίδια γνωμάτευση-αστροπελέκι που κάνει τον 5ο π.χ αιώνα ο Σοφοκλής όταν, προφητεύοντας την λαμπρη πορεία του ανθρώπινου είδους που μόλις τότε άρχιζε πραγματικά να Σκέφτεται και να συγκροτεί επιστήμη, μελαγχολικά στο τέλος αποφαίνεται. ¨Αιδα μόνο φεύξιν ουκ επάξεται….
Ο Θάνατος είναι το μόνο Αθάνατο και βέβαιο για τον άνθρωπο σ΄αυτόν τον κόσμο, η ζωή ,αβέβαιη, απρόβλεπτη, βραχεία και στιγμιαία μπρος την συμπαντική αιωνιότητα, περιπέτεια ολοχρονίς, αγώνας και αγωνίες, κι ωστόσο θάμα μοναδικό, πανέμορφο και πανάκριβο, για τον καθένα, δυστυχώς ανεπανάληπτο.
Και μια φορά νάνε η λεβεντιά και μια φορά νάνε τα νιάτα. Τούτο το θάμα πούνε φως δημιουργία ,έρωτας, χαμόγελο και τραγούδι τέχνη και καταξίωση, νίκη και ηδονή, έχει συντροφιά τα ανεπιθύμητα και συνταξιδιώτες δυσάρεστους την αρρώστια τον πόνο, τα γηρατειά τον θάνατο. Του τελευταίου είπαμε δεν μπορεί τίποτα να του κάνει ο άνθρωπος…Διγενής ατρόμητος θα δίνει πάντα την Μάχη στα μαρμαρένια αλώνια και πάντα εκεί στο δείλι ο χάρος θα τον νικάει…Τ’αλλα όμως, αρρώστια, πόνο, γηρατειά, τα πάλεψε στα ίσια, από την αυγή της ανθρώπινης ιστορίας. από τότε που ξέφυγε του ζώου την κατάσταση και λογιέται και λέγεται άνθρωπος, δηλαδή σκέψη, λογική, πάλεμα προς την μοίρα και την αναγκαιότητα άρνηση στην φθορά και στην σηψη, πολεμιστής. Σε κάθε εποχή της ανθρώπινης ιστορίας βρίσκουμε ίχνη των προσπαθειών του για απολύτρωση από τους φυσικούς πόνους και παράταση της ζωής .Η Βίβλος και το Ιαλμουδ περιέχουν και την ιατρική των Εβραίων, Σουμέριοι και Αιγύπτιοι διάφορες διαφόρων ασθενειών θεραπευτικές μεθόδους, συνδυασμένες με θρησκευτικές η μαγικές διαδικασίες. Οι ιατρικές γνώσεις των Ινδών αποτελούν μέρος του Βουδα. οι Κινεζοι ανέπτυξαν την φαρμακολογία, γνώριζαν την τέχνη του ευνουχισμού και του ακρωτηριασμού, η βελονοθεραπεία τους εφαρμόζεται και σήμερα.. Στην αρχαία Ελλάδα η ιατρική έσχε την μαγική προεπιστημονική της περίοδο. Ήταν τότε που ανάμεικτη με θρησκευτικές, φιλοσοφικές και λαϊκές δοξασίες ετελείτο στα Ασκληπιεία και στήριξε τις ελπίδες, την δύναμη και τα αποτελέσματα της κάπου μεταξύ ουρανού και γης, ανάμεσα στην ανθρώπινη εμπειρία και την θειική σοφία, στο θεό Απόλλωνα και στον γιο του ανθρωποθεό Ασκληπιό. Ο Ασκληπιός ο αμυνων ιητήρ, είναι η ενσάρκωση του ανθρώπινου πόθου για την υγεία και αθανασία, είναι ο μύθος του ανθρώπου ιατρού ο λυτρωτικός για το γένος μας μύθος που κατεβάζει την ιατρική από τον ουρανό στη γη από τις απρόσιτες κορφές του Ολύμπου στην ανθρωπομάζωξη του άστεως από τον Απόλλωνα , αόρατο προστάτη της ιατρικής στον ολοζώντανο ιερέα φιλόσοφο, σοφό η αγύρτη των Ασκληπιείων. Από τους νεώτερους θεούς του Ελληνικού πανθέου εξελίσσεται ο Ασκληπιός στον επιφανέστερο θεράποντα της ιατρικής, μαζί με τους γιους του Ποδαλείριο και Μαχάονα και την θυγατέρα του Ιασώ . Διώχνει θεό ανθρώπινος και προσηνής τον πόνο, γιατρεύει τις αρρώστιες, χαρίζει την υγεία σε πονεμένους, σε άλλους ψιθυρίζοντας ευχές και ξόρκια τρυφερά, άλλους ποτίζοντας με γιατροσόφια θαυματουργά, σε άλλους τις πληγές κλείνοντας με βότανα της μάνας γης, άλλους χειρουργώντας απαλά και ανώδυνα, μα και τον θάνατο νικά αφού τόλμησε άνδρες θανάτου κομίσαι ήδη αλωκότα Φθονερό το θείον, κι ο Ζευς, προστάτης της κοσμικής αρμονίας, κεραυνοβολεί τον φιλάνθρωπο ήρωα –ιατρό.
Εξουδετερώθηκε ο νέος Προμηθέας, ο Ασκληπιός είχε όμως προλάβει να καταστεί δάσκαλος και γενάρχης των ανώνυμων περιπλανώμενων ιατρών, των Ασκληπιαδων, είχε ήδη η λατρεία του σε όλη την Ελλάδα απλωθεί και τα Ασκληπιεία , τα ιατρικά κέντρα της αρχαιότητος, προστατευόμενα από τον θεό ξεφύτρωναν γοργά το ένα μετά το άλλο, σε ολόκληρη την ηπειρωτική και νησιώτικη χώρα Τα Ασκληπιεια ηταν συγχρόνως ιερά ιδρύματα και νοσοκομεία, εγκατεστημενα σε τοπους υγιεινους ,εφαρμόζανε θεραπευτικές μεθόδους θρησκευτικές και υγιεινές, θυσίες ,νηστείες, λουτρά, υπνοθεραπεία και ονειρομαντεία εναλλασσόταν με θετικές ιατρικες μεθόδους. Εδώ υπηρετούσαν ιερείς, που από πατέρα σε γιο μετέδιδαν μυστικά που είχαν αποκαλυφθεί από τον θεό και έδιναν συμβουλές υπό μορφή χρησμών. Λίαν συνηθισμένες ήταν οι εγκατακοιμήσεις ασθενών μέσα στο άβατο του ναού όπου καθ’ ύπνους εμφανιζόταν ο θεός και έδινε συμβουλές για την θεραπεία η θεράπευε δια θαύματος. Ο ρόλος των ιερέων του Ασκληπιού στις θεραπείες αυτές παραμένει, βέβαια , άγνωστος..
Ο Πλάτων στην Πολιτεία του είναι σαφής και χωρίς ενδοιασμούς καταγγέλλει.
Αγύρται και μάντεις επί πλουσίων θύρας κόντες πείθουσιν ως εστί παρά σφίσι δύναμης εκ θεών ποριζόμενοι θυσίες τε και επωδαίς …ακεισθαι μεθ ΄ηδονών τε και εορτών… μετά σμιαρών δαπανών…επαγωγαίς, τισιν και καταδέσμοις τους θεούς ,ως φάσιν, πείθοντες σφίσιν υπηρετείν…Μέσα σε αυτήν την αχλύ όπου ιερείς και ιέρειες, μάγοι και κομπογιαννίτες, φιλόσοφοι και δοξόσοφοι, καλοθελητές και επιτήδειοι, θαυματοποιοί και απατεώνες, θεομεσίτες θεομπέκτες και λυμεώνες ασελγούσαν επί της υγείας του «καλλίστου κτήματος ανδρί» εμφανίζεται ο επιστήμων ακεστήρας, αστός που « πρώτος απάντων εχρήσατο ορθή προς αλήθεια οδώ» Ιπποκράτης ο Β΄ο μέγας. Είναι η ευρύτερη και φαεινότερη ιατρική διάνοια όλων των εποχών αυτός που κατά τον περιφανή πλην σεμνό ομότεχνο του Γαληνό «πάντων υπερήνεγκε και πρώτος εις φως εξήνεγκε την τέλευαν παρ΄ Ελλησιν ιατρική» Ο υπό πάντων αναγνωριζόμενος ως πατέρας της ιατρικής ανάγει και αυτός την γενιά του στο Ασκληπιό του ποιου καταγράφεται 17ος απόγονος, άσκησε την ιατρική και ως αρχιερεύς του εν Κω Ασκληπιείου του δεύτερου σε φήμη μετά από αυτό της Επιδαύρου, η οποία βέβαια Κω αναγνωρίζεται από το Δελφικό μαντείο ως μητρόπολη της Ασκληπιού θρησκείας.
Ασφαλώς ο Ιπποκράτης δεν επινόησε την ιατρική , ο ίδιος ομολογεί ότι προϋπήρχε αυτού , αλλά συγκέντρωσε όλες τις προ αυτού γνώσεις τις συμπλήρωσε , τις διερεύνησε ,τις συστηματοποίησε και έγινε έτσι ο δημιουργός της επιστημονικής ιατρικής, απιλαγμένος από κάθε ανεπιστήμονα εμπειρία και από κάθε υπόθεση κενή και αβασάνιστη. Διατύπωσε επιστημονικές αλήθειες , τις περισσότερες από τις οποίες η μακραίωνη προσπάθεια της διανοούμενης και φιλοσοφούσας ανθρωπότητας επικύρωσε οριστικά. Είναι αδιαφιλονίκητα ο ιδρυτής και ο πατέρας της ιατρικής.
Διδάσκαλοι του ονοματίζονται ο πατέρας του Ηρακλείδης, ιατρός και αυτός , ο Ηρόδικος, ο σοφιστής Γοργίας, ο Λεοντίνους και ο Δημόκριτος, ο μέγας Αβδηρίτης φιλόσοφος και άλλοι ανώνυμοι κατά την εις το Ασκληπιειον θητεία του. Ο Ιπποκράτης δεν απέρριψε συλλήβδην αλλά σπούδασε προσεκτικά την ιατρική των μάγων και γοήτων, ερεύνησε με ζήλο την ιερατική ιατρική στους ναούς του Ασκληπιού, παρακολούθησε την ιατρική των γυμναστών, μελέτησε τις τεχνικές των εμπειρικών και των πρακτικών ιατρών, ασχολήθηκε σοβαρά με την ιατρική των φιλοσόφων. Δώδεκα χρόνια του βίου του αφιέρωσε σε επιστημονικές περιοδείες ,σπούδασε μετά προσοχής τον ανθρώπινο οργανισμό, ερεύνησε συγκριτικά την φύση αυτού, την ανηπαρήγαγε δια του πειράματος και μεταχειρίσθηκε την φύση ως σοφό οδηγό και απαράβλητο δάσκαλο, δογματίσας την αιώνια αλήθεια «Φύσις νουσων ιητρός,» Έτσι την μέχρι της εποχής του πολυσχιδή και πολύμορφη ιατρική τέχνη και εμπειρία ο δαιμόνιος αυτός άνδρας κατέστησε μια ενιαία και καθαρή επιστήμη δηλαδή μετά λόγου επίγνωσης της αλήθειας. Δεν ήταν εκ των ευχερών το έργο του Ιπποκράτη, να αγωνιστή εναντίον του ιερατείου των Ασκληπιείων, ου είχε συμφέρον να κρατά την ιατρική κατάκλειστη στα ιερά εναντίον των καταθλιπτικών προλήψεων και αγυρτών και το σπουδαιότερων να αλαφρύνει την νεαρή επιστήμη από τις πιέσεις των φιλοσοφικών διαδικασιών. Στηρίχτηκε στη πείρα όπως οι εμπειρικοί, προπαντός όμως αναζητούσε αποδείξεις και επιβεβαίωση με το πείραμα και την λογική . Προέβαινε σε συστηματικές ανατομικές μελέτες επί των ζώων και επί ανθρωπίνων πτωμάτων . Μελέτησε τον ανθρώπινο οργανισμό σε συνάρτηση με τους φυσικούς νόμους και την φύση γενικώτερα, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστη ζωικη μονάδα. Έτσι η μαγγανεία σιγά, σιγά περιορίζετε, η ιατρική επιστήμη αναγνωρίζεται και ο γεννήτορας της ιδρύει στη Κω την μεθοδικότερη και θαυμαστή ανά τους αιώνες Ιατρική σχολή. Εκεί η ιατρική διδάσκεται μεθοδικά, συστηματοποιείται και βασίζεται στην πειραματική επιστημονική έρευνα σε συνδυασμό με την θεωριτική φιλοσοφία.
Για τον Ιπποκράτη ο θαυμασμός αλλά και ο φθόνος ο σεβασμός αλλά και η διαβολή, η εμπιστοσύνη αλλά και η υπονόμευση από ομότεχνους και συμφέροντα της εποχής .. Όμως η καινούργια επιστήμη επιβάλλεται όλο και περισσότερο και στον Ιπποκρατικό Νόμο διακηρύσσεται ότι η ιατρική είναι βέβαια «επιφανέστατη πασών τεχνών» αλλά όποιος φιλοδοξεί να την κατακτήσει πρέπει να διαθέτει .Ιδιοφυΐα, ικανούς δασκάλους, πρόσφορο περιβάλλον, φιλομάθεια παιδιόθεν, φιλοπονία, χρόνο μακρό και πρόσφορο. Κι όταν ο γιατρός πανέμορφος και πανάξιος είναι έτοιμος να δοθεί στον άνθρωπο και στην κοινωνία , βαρύς σαν το χρέος θα ακουστή από τα χείλη του ο όρκος του Ιπποκράτους, το μέγιστο δείγμα της ηθικής του ανδρός και των μαθητών του ,ιατρών της εποχής εκείνης. «Ομνύω Απόλλωνα ιητρόν και Ασκληπιό και Υγειά και Πανάκεια και Θεούς πάντας τε και πάσας ιστορας πιευμενος επιτελεα ποιησιν κατά δυναμιν και κρίσιν εμήν…πορσυνων πάντεσσι φιλην βιοδωρον υγειην». Είμαι βέβαιος ότι οι σύγχρονοι Ιπποκράτες γνωρίζουν το περιεχόμενο του όρκου, τον ψιθυρίζουν από καιρού εις καιρόν, εντρυφούν στα δεκάδες Ιπποκρατικά η, έστω ψευδοιπποκράτεια συγγράμματα, προπαντός στους θεόπνευστους Αφορισμούς στις Παραγγελίες ο περί Ιητρου στο περί ευσχημοσύνης όπου αποθανατίζεται ότι όσα απαιτούνται για την φιλοσοφία τα αυτά χρειάζεται και η ιατρική ήτοι. Αφιλοχρηματία ,αιδώ, ερυθρίαση, γνώση, κρίση ηρεμία ετοιμολογία, καθαριότητα κύρος γνώμης, ελλειψη δεισιδαιμονίας, θεια υπεροχή… αναγωγή της σοφίας εις τη ιατρική και της ιατρικής εις την σοφία. «ΙΗΤΡΟΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ ΙΣΟΘΕΟΣ ΕΣΤΙ.»
Τρίπολη Δεκέμβρης 2002
Κώστας Βλάσης
ιατρός
Απο το περιοδικό Αρκάδων υγεία Νο 1 το 2002
