Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης από το Φεβρουάριο του 2010 έως σήμερα σε στενή συνεργασία με το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. έχει επανειλημμένα με δημόσιες τοποθετήσεις εντός και εκτός συνόρων της χώρας σε όλους τους τόνους υπογραμμίσει το ζωτικής σημασίας ζήτημα της ραγδαίας αύξησης των κρουσμάτων του ιού του aids και των άλλων σεξουαλικά μεταδιδομένων νοσημάτων στη χώρα μας, με στόχο να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη.
Με την Υγειονομική Διάταξη καθίσταται για πρώτη φορά το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Αρμοδία Αρχή και πλέον του επιτρέπονται σε συνεργασία με την αστυνομία παρεμβάσεις όπως υποχρεωτική αιμοληψία σε εργαζόμενους σε παράνομους, ή μη οίκους ανοχής, ή πιάτσες αγοραίου έρωτα όπου εκδίδονται και χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών κλ.π.
Από την πρώτη κιόλας μέρα που δόθηκε η αρμοδιότητα αυτή στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. με την έκδοση της Υγειονομικής Διάτάξης, ομάδες του με την συνοδεία αστυνομίας ξεκίνησαν τους ελέγχους, ενώ οι έλεγχοι θα αποτελούν πλέον πάγια και συνεχή αρμοδιότητα του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. Στο ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. με επιμέλεια όλα τα χρόνια λειτουργίας του και με εντατικοποίηση της προσπάθειας κατά τα τελευταία χρόνια λειτουργεί τόσο σύστημα καταγραφής και επιδημιολογικής επιτήρησης της HIV λοίμωξης, αλλά και υλοποιούνται αδιάλειπτα προγράμματα ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης ομάδων υψηλού κινδύνου και γενικού πληθυσμού: Μέχρι στιγμής το πρόγραμμα δρόμου (για μετανάστες και εκδιδόμενα άτομα) έχει προσεγγίσει 4.500 μαγαζιά αλλοδαπών και ελλήνων και 417 οίκους ανοχής και ένα μεγάλο αριθμό ατόμων που εμπλέκονται στην παράνομη πορνεία και δρουν στους δρόμους που προαναφέρθηκαν (1.117 εκδιδόμενες γυναίκες), όπου έχει μοιραστεί ενημερωτικό υλικό και έχει δοθεί ενημέρωση σχετικά με τη δράση των κινητών μονάδων του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ στις πλατείες Καραϊσκάκη, Ομονοίας, Βικτώριας και Αμερικής.
Μέχρι σήμερα στις κινητές μονάδες του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. έχουν εξεταστεί περισσότερα από 24.000 άτομα και έχουν γίνει 1.180 αιμοληψίες (από τις οποίες 85 έχουν βρεθεί θετικές στον ιό HIV).
Γνωρίζοντας τα σημεία και τις περιοχές, όπου συγκεντρώνονται και εργάζονται εκδιδόμενα άτομα (δρόμος, οίκοι ανοχής, bars) και μετανάστες, το επιστημονικό προσωπικό συνδυάζει τη μέθοδο της εξατομικευμένης και της περιφερόμενης εργασίας στο δρόμο.
Υπάρχει ειδική μέριμνα και δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην αγωγή υγείας και την εκπαίδευση της ομάδας στόχος. Το προσωπικό ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. διανέμει πολύγλωσσο ενημερωτικό υλικό σχετικά με την πρόληψη μεταδοτικών νοσημάτων όπως το AIDS, οι Ηπατίτιδες, η Ψώρα και η Φυματίωση. Παράλληλα δημιουργήθηκε ειδικός οδηγός παροχής δωρεάν υπηρεσιών για ευπαθείς κοινωνικές ομάδες με πληροφορίες για δωρεάν σίτιση, ρουχισμό, προσωρινή στέγαση κ.α.
Η περιφερόμενη ομάδα εργασίας προσεγγίζει τους μετανάστες όπου μοιράζει ενημερωτικά φυλλάδια (Ελληνικά, Αγγλικά, Φαρσί, Ουρντού, Αραβικά και Βουλγάρικα) και προφυλακτικά με σκοπό να ευαισθητοποιήσει τους μετανάστες, ώστε να προσέχουν την ατομική τους υγιεινή (με σκοπό την αντιμετώπιση των κρουσμάτων παρασιτώσεων), προωθεί τη χρήση προφυλακτικού στη σεξουαλική επαφή (με σκοπό την μείωση των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων (Σ.Μ.Ν.) όπως ο HIV/AIDS, τα κονδυλώματα (H.P.V.), η σύφιλη, η γονόρροια, καθώς και των Ηπατιτίδων), ενημερώνει για τις υπάρχουσες υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας, και παραπέμπει στις κινητές μονάδες του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.
Αντίστοιχα, η περιφερόμενη ομάδα εργασίας προσεγγίζει τα εκδιδόμενα άτομα στους οίκους ανοχής, όπου μοιράζει ενημερωτικά φυλλάδια (Ελληνικά, Αγγλικά, Φαρσί, Ουρντού, Αραβικά και Βουλγάρικα) και προφυλακτικά, ενημερώνει για τις υπάρχουσες υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας, και παραπέμπει στις κινητές μονάδες του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ που βρίσκονται στις πλατείες Ομόνοιας και Καραϊσκάκη.
Η επιδημία στο Κέντρο της Αθήνας δεν θα είχε διαγνωσθεί και στοιχειοθετηθεί εάν το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ., πέραν από την θεσμοθετημένη επιδημιολογική επιτήρηση, ή και τα προγράμματα πρόληψης και προαγωγής που υλοποιεί με απόλυτη επιμέλεια.
Τούτο επετεύχθη και με τη νέα δράση και πρωτοβουλία του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. μέσω της παράλληλης ιχνηλάτησης και καταγραφής με τις Κινητές Υγειονομικές του Μονάδες, που διήρκησε σχεδόν ένα έτος και συνεχίζεται.
Έξι (6) Κινητές Μονάδες Προληπτικής Ιατρικής λειτουργούν καθημερινά από τις 9 Ιουνίου στις πλατείες Βάθη, Ομόνοιας, Κουμουνδούρου, Αγίου Γεωργίου, Καραϊσκάκη και Οδησσού στον Πειραιά (ωράριο λειτουργίας 5μμ-10μμ τις καθημερινές / 10πμ-3μμ και 5μμ-10μμ τα Σαββατοκύριακα), οι οποίες διαθέτουν άρτιο ιατρό-τεχνολογικό εξοπλισμό (Φορητός Ακτινολογικός Εξοπλισμός, Ακτινολογικό Κρεβάτι, Ηλεκτρονικός Υπολογιστής/Διαγνωστικός Σταθμός, Φυγόκεντρος, Καρδιογράφος) και στελεχώνονται από ιατρό, νοσηλευτή, ψυχοκοινωνικό επιστήμονα, διοικητικό υπάλληλο και διαπολιτισμικό μεσολαβητή.
Σύμφωνα με τα ισχύοντα διεθνώς και με τις προτεραιότητες της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας ,με το πρόγραμμα παρέμβασης του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. γίνεται ειδική στόχευση στα λεγόμενα νοσήματα ανισότητας και φτώχειας δηλαδή στον εντοπισμό και αντιμετώπιση κρουσμάτων AIDS,αλλά και φυματίωσης, ηπατίτιδας και ελονοσίας.
Σημειώνεται ότι από τις 15 Σεπτεμβρίου έχουν ξεκινήσει αιμοληψίες (πάντα με την έγγραφη συγκατάθεση των εξεταζόμενων) για την διάγνωση του ιού HIV, της ηπατίτιδας B και C και της ελονοσίας, με τα πρώτα αποτελέσματα να μας καταδεικνύουν δραματική αύξηση των συγκεκριμένων νοσημάτων στις ειδικές ομάδες που εξετάζουμε.
Σχετικά με την εξάπλωση του ιού του Αids στους χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών (ΧΕΝ) από το πρώτο τρίμηνο του 2011 είχαμε ενδείξεις για σημαντική αύξηση των νέων κρουσμάτων. Ενημερώσαμε άμεσα τους Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς για την Δημόσια Υγεία (ECDC Στοκχόλμη) και για τα Ναρκωτικά (EMCDDA, Λισσαβόνα) ώστε μέσα από το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης να ενημερωθούν όλοι οι σχετικοί φορείς των κρατών μελών της Ε.Ε.
Στα μέσα του 2011 είχαμε πλέον αποδείξεις για ραγδαία αύξηση του ιού στους ΧΕΝ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ από το 2000 μέχρι και το 2010, είχαμε κάθε χρόνο, κατά μέσο όρο, 14 νέα περιστατικά Aids σε χρήστες ναρκωτικών. Το 2011 ο συνολικός αριθμός έφτασε τα 241 περιστατικά, μια δραματική αύξηση, που παρατηρήθηκε μόνο στην Αττική, ειδικότερα στους χώρους συνάθροισης των χρηστών και κυρίως στο κέντρο της Αθήνας.
Από τον Αύγουστο του 2011 είχαμε ξεκινήσει την αθρόα διανομή υγειονομικού υλικού στους χρήστες (σύριγγες, βελόνες, προφυλακτικά) για τον περιορισμό επέκτασης της ενδημίας στην Αθήνα και μέχρι σήμερα διανεμηθεί περισσότερες από 50.000 σύριγγες σε χρήστες ενδοφλέβιων ουσιών.
Νομοθετήθηκε η δημιουργία νέων μονάδων θεραπείας του Ο.ΚΑ.ΝΑ. στα Νοσοκομεία της χώρας για την ένταξη των χρηστών στις υπηρεσίες υγείας μετά από έλεγχο όλων των μεταδιδόμενων, πιθανώς, νοσημάτων τους. Έτσι ενώ τον Σεπτέμβριο του 2011 οι μονάδες του Ο.ΚΑ.ΝΑ. στην Αττική ήταν 7 και εξυπηρετούσαν περίπου 2.000 άτομα, τον Απρίλιο του 2012 οι μονάδες έχουν γίνει 26 και καλύπτουν συνολικά 2.820 χρήστες. Είμαστε σε συνεχή επαφή με τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς (ECDC, EMCDDA, WHO, UNAIDS) για τη καλύτερη δυνατή συνεργασία, την υιοθέτηση των άριστων διεθνώς πρακτικών, την σωστή ανάδειξη του προβλήματος, δεδομένου ότι υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις, ότι η επανεμφάνιση του aids συμβαίνει ήδη και σε άλλες βαλκανικές κυρίως χώρες.
Α. ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ
Από τις αρχές του 2011, άρχισε να καταγράφεται μία σημαντική αύξηση στη δήλωση περιστατικών HIV λοίμωξης στους χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών (ΧΕΝ). Από την πρώτη στιγμή που διαπιστώθηκε αυτή η μεταβολή, η οποία μπορούσε να οδηγήσει σε είσοδο του HIV στον γενικό πληθυσμό, ξεκίνησε άμεσα και συνεχίζεται αδιάκοπτα η επιδημιολογική αξιολόγηση του φαινομένου, ώστε η ανταπόκριση των υγειονομικών φορέων, αφενός να είναι τεκμηριωμένη αφετέρου να είναι δυνατή η αξιολόγησή της στο μέλλον.
Συνεπώς, το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. σε επιδημιολογικό επίπεδο έδρασε ακαριαία, χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους επιτήρησης, ώστε να μπορέσει να αποτυπώσει και να περιγράψει με ακρίβεια το φαινόμενο, τα αίτια του, την περιοχή ανάπτυξής του και να αξιολογήσει τον κίνδυνο εξάπλωσης στο γενικότερο πληθυσμό. Τονίζεται ότι οι παρεμβάσεις του ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. συμβαδίζουν και ανατροφοδοτούνται συνεχώς από τα επιδημιολογικά ευρήματα.
Β. ΑΔΙΑΛΕΙΠΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ – ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Το Τμήμα Παρεμβάσεων στην Κοινότητα του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων δραστηριοποιείται στο πλαίσιο της πρωτογενούς πρόληψης, έχοντας ως κύριο σκοπό την ενημέρωση ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση του γενικού πληθυσμού και των ειδικών πληθυσμιακών ομάδων σχετικά με νοσήματα και ατομικές συμπεριφορές που καθορίζουν την υγεία. Η βαρύτητα των ενημερωτικών και εκπαιδευτικών δράσεων του Τμήματος δίνεται στην HIV λοίμωξη μεταξύ και άλλων λοιμωδών και μη λοιμωδών νοσημάτων.
Οι κοινωνικοπολιτικές αλλαγές την τελευταία δεκαετία στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης καθώς και η διαρκή μετακίνηση φτωχών ανθρώπων από τον Τρίτο Κόσμο, δημιουργεί την ανάγκη για δημιουργία στοχευμένων προγραμμάτων προστασίας της υγείας τόσο του γενικού πληθυσμού όσο και των νόμιμων, παράνομων, μεταναστών, των χρηστών ενδοφλέβιων τοξικών ουσιών, των εκδιδόμενων ατόμων και των θυμάτων trafficking, για την βελτίωση της υγείας τους και την προστασία της Δημόσιας Υγείας.
Κατά το χρονικό διάστημα 2009-2012 και στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης 2008-2012 για το HIV/AIDS και τα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα, πραγματοποιήθηκε σειρά ενημερωτικών δράσεων από το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.
