Βενετία Χαραλαμποπούλου 2, Δρ. Φουσέκης Κωνσταντίνος 1,3
1 Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Φυσικοθεραπείας- ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδος
2 Κλινική Φυσικοθεραπεύτρια- Κέντρο Αποκατάστασης <<ΠΑΛΛΑΔΙΟΝ>>
3 Εργαστήριο Εμβιομηχανικής και Αθλητικών κακώσεων- ΤΕΙ Δυτικής Ελλάδος
e-mail: venetiaphysiotherapy@gmail.com, τηλέφωνο: 6978-98.17.28
Οι ρήξεις του αχίλλειου τένοντα διακρίνονται σε τρεις βαθμούς. Η ρήξη πρώτου βαθμού αντιστοιχεί στην ήπια ρήξη του τένοντα, η ρήξη δευτέρου βαθμού στην μέτρια ρήξη ενώ η ρήξη τρίτου βαθμού στην ολική ρήξη του αχίλλειου τένοντα (Φουσέκης, 2015; Λαμπίρης, 2007). Στον αθλητισμό η ολική ρήξη του αχίλλειου τένοντα αφορά κυρίως άτομα άνω των 30 ετών και είναι αποτέλεσμα ενδογενών και εξωγενών παραγόντων. Στους ενδογενείς παράγοντες ανήκουν ανατομικοί παράγοντες (ραιβότητα κνήμης και βλαισότητα άκρου πόδα), έλλειψη δύναμης, ελαστικότητας και ιδιοδεκτικότητας του μυοτενόντιου συνόλου της ποδοκνημικής άρθρωσης, αλλαγές της αιμάτωσης και του κολλαγόνου του. Οι εξωγενείς παράγοντες περιλαμβάνουν προηγούμενη παθολογία και τραυματισμό του τένοντα, άμεση πλήξη από τον αντίπαλο, ακατάλληλα υποδήματα, προπονητικά σφάλματα και ακατάλληλη επιφάνεια άθλησης (Φουσέκης, 2015).
(α) (β) (γ)
Εικόνα 1: Αχίλλειος τένοντας: (α) Φυσιολογικός (β) με Μερική ρήξη (γ) Ολική ρήξη
(τροποποιημένη κατά βλ.8)
Τα συμπτώματα της ολικής ρήξης του αχίλλειου τένοντα περιλαμβάνουν οξύ πόνο, ευαισθησία κατά την συμπίεση της περιοχής, αδυναμία της στάσης στα δάχτυλα καθώς και αδυναμία βάδισης. Η κλινική δοκιμασία που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της κάκωσης του αχίλλειου τένοντα είναι η δοκιμασία Thompson, η συμπίεση και η διάταση του αχίλλειου (Φουσέκης, 2015; Aμπατζίδης, 2003).
Η αποκατάσταση της ολικής ρήξης του αχίλλειου τένοντα περιλαμβάνει την συντηρητική και χειρουργική παρέμβαση. Στους αθλητές προτιμάται η χειρουργική παρέμβαση αφού επιτρέπει άμεση κινητοποίηση της περιοχής και μειωμένο ρίσκο υποτροπής με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η άμεση και ασφαλής επιστροφή του αθλητή στον αγωνιστικό χώρο (Φουσέκης, 2015; Brotzman and Wilk, 1996).
Η Φυσικοθεραπευτική Αποκατάσταση σε περίπτωση ολικής ρήξης του αχίλλειου τένοντα με χειρουργική αντιμετώπιση ξεκινά άμεσα. Μετά την χειρουργική επέμβαση ο άκρος πόδας ακινητοποιείται με νάρθηκα για τις πρώτες 4-7 εβδομάδες. Ο Φυσικοθεραπευτής εφόσον έχει έρθει σε επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό και έχει πραγματοποιήσει σχολαστική αξιολόγηση για τον εντοπισμό των ελλειμμάτων θέτει τους στόχους του Φυσικοθεραπευτικού Προγράμματος Αποκατάστασης.
Στόχος της Φυσικοθεραπείας στο πρώτο στάδιο αποκατάστασης (1η- 2η εβδομάδα) είναι η αναλγησία, η μείωση της φλεγμονής, η προστασία των χειρουργημένων τενόντιων ινών και η διατήρηση της μυϊκής λειτουργικής ικανότητας του υγειούς κάτω άκρου και των μη-τραυματισμένων αρθρώσεων του πάσχοντος σκέλους (Φουσέκης, 2015). Οι μέθοδοι και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται από το αθλητικό φυσικοθεραπευτή είναι η χρήση αναλγητικών ρευμάτων τύπου TENS εντάσεως ανεκτής από τον ασθενή, κρυοθεραπεία, ενεργητικές ασκήσεις δακτύλων, ισομετρικές ασκήσεις των καμπτήρων, απαγωγών, προσαγωγών και εκτεινόντων του ισχίου και του τετρακεφάλου. Ο αθλητής λαμβάνει οδηγίες στο σπίτι για ανάρροπη θέση, παγοθεραπεία και ενεργητικές ασκήσεις ισχίου, γόνατος και δαχτύλων στο πάσχον κάτω άκρο (Φουσέκης, 2015; ).
Στο δεύτερο μετεγχειρητικό στάδιο (3η –4η εβδομάδα) ο φυσικοθεραπευτής στοχεύει στην προστασία του χειρουργείου, στην πρόληψη της μυϊκής ατροφίας, στην έναρξη ανάκτησης της ελαστικότητας του τένοντα και του εύρους τροχιάς της πελματιαίας κάμψης της ποδοκνημικής άρθρωσης μέσω των ισομετρικών ασκήσεων της ποδοκνημικής άρθρωσης και των μη επώδυνων ενεργητικών ασκήσεων της ποδοκνημικής άρθρωσης (Φουσέκης, 2015; Kisner, 2003). Στην αρχή και στο τέλος του φυσικοθεραπευτικού προγράμματος αποκατάστασης ενδείκνυται η χρήση παγοθεραπείας. Ο φυσικοθεραπευτής σε αυτό το στάδιο εντάσσει την εκπαίδευση βάδισης με προοδευτική φόρτιση με τη χρήση βακτηριών και ο αθλητής πρέπει να αρχίσει την λειτουργική αποκατάσταση στον αγωνιστικό χώρο ακολουθώντας πρόγραμμα ενδυνάμωσης κορμού και άνω άκρων (Φουσέκης, 2015).
Ο αθλητικός φυσικοθεραπευτής την 5η -8η εβδομάδα απομακρύνει τις βακτηρίες και στοχεύει στην αύξηση του ενεργητικού εύρους τροχιάς, της δύναμης, ελαστικότητας και στην ανάκτηση ιδιοδεκτικότητας. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι η ηλεκτροθεραπεία (υπέρηχος, διαθερμία), η κινησιοθεραπεία (διατάσεις, ενεργητικές ασκήσεις, ασκήσεις ενδυνάμωσης με τη χρήση λαστίχων προοδευτικής αντίστασης), η κλασική και ειδική μάλαξη στην περιοχή της κάκωσης, ήπιες ασκήσεις κλειστής κινητικής αλυσίδας και ήπιες ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας αρχικά στην καθιστή και στη συνέχεια στην όρθια θέση (Φουσέκης, 2015; Bresel et al, 2004; Kisner, 2003; Prentice, 2007) . Σημαντικό ρόλο σε αυτό το στάδιο έχει η τεχνική της κρυοκινητικής και της κρυοδιάτασης δηλαδή ο συνδυασμός κρυοθεραπείας με την ενεργητική κίνηση και τη διάταση της τραυματισμένης περιοχής, αντίστοιχα (Φουσέκης, 2015). Πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής είναι η περαιτέρω αύξηση της δύναμης και του εύρους τροχιάς της ποδοκνημικής άρθρωσης με ασφάλεια. Στο πρόγραμμα αποκατάστασης μπορεί να ενταχθεί και πρόγραμμα αποκατάστασης σε θεραπευτική πισίνα.
Τον 3ο -4ο μήνα εντάσσονται ασκήσεις που στοχεύουν στην πλήρη ανάκτηση δύναμης, εύρους τροχιάς, ελαστικότητας, αντοχής, ισχύος, ιδιοδεκτικ(ότητας, νευρομυϊκού ελέγχου περιλαμβάνοντας την έναρξη της οργανωμένης άθλησης στο γήπεδο. Τον 5ο -6ο μήνα ο αθλητικός φυσικοθεραπευτής στοχεύει στην προοδευτική επιστροφή του αθλητή στο γήπεδο και για το σκοπό αυτό εντάσσει στο πρόγραμμα αποκατάστασης μεταξύ των άλλων και το αερόβιο τρέξιμο με προοδευτική αύξηση της έντασης και διάρκειας, συνδυαστικές ασκήσεις δύναμης, αντοχής, ελαστικότητας, ιδιοδεκτικότητας, βαλλιστικές διατάσεις και εξειδικευμένες ασκήσεις μιμητικές του αθλήματος (Φουσέκης, 2015; Prentice, 2007).
Πρέπει να τονίσουμε ότι σημαντικό ρόλο στην πλήρη αποκατάσταση και στην άμεση και ασφαλή επιστροφή του αθλητή στον αγωνιστικό χώρο έχει η άμεση και πλήρη διάγνωση και αξιολόγηση από τον αθλίατρο, η σχολαστική φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση από αθλητικό φυσικοθεραπευτή για τον πλήρη εντοπισμό των ελλειμμάτων καθώς και η αμοιβαία συνεργασία του ασθενή με τον αθλίατρο , τον αθλητικό φυσικοθεραπευτή και τον προπονητή. Ο αθλητής θα πρέπει να υπακούει στις οδηγίες του φυσικοθεραπευτή για το πότε είναι έτοιμος να μεταβεί από το ένα στάδιο προπόνησης στο άλλο και για το πότε θα συμμετέχει σε αγωνιστικό επίπεδο.
Βιβλιογραφία
1. Φουσέκης Κωνσταντίνος. Εφαρμοσμένη Αθλητική Φυσικοθεραπεία. Εκδόσεις Πασχαλίδης, 2015.
2. Λαμπίρης Ηλίας. Ορθοπεδική και Τραυματιολογία. Εκδόσεις Πασχαλίδης, 2007.
3. Αμπατζίδης Γεώργιος. Αθλητικές Κακώσεις. Εκδοτικός οίκος, University Studio Press, 2003.
4. Κisner. Θεραπευτικές Ασκήσεις. Βασικές Αρχές και Τεχνικές. Εκδόσεις Σιοκής, 2003.
5. Tεχνικές Αποκατάστασης Αθλητικών Κακώσεων. Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνος, 2007.
6. Βrotzman, Wilκ. Handbook of orthopaedic rehabilitation. Mosby, 1996.
7. Bressel Ε, McNair P, Cronin J. Ankle joint proprioception and passive mechanical properties of the calf muscles after an Achilles tendon rupture: a comparison with matched controls. Clinical Biomechanics, 19 (3):284–291, 2004.
ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΑΣ
