Δυο κρούσματα Σπογγώδους Εγκεφαλοπάθειας των Βοοειδών (ΣΕΒ) ή νόσου των τρελών αγελάδων, όπως πολιτογραφήθηκε και άλλα δύο στην Ελλάδα μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2014 είναι ο μέχρι στιγμής απολογισμός της επανεμφάνισης της ΣΕΒ στην Ευρώπη. Πριν κάνουν γίνουν ευρύτερες έρευνες, οι αρχές και των δύο χωρών έσπευσαν να καθησυχάσουν τους καταναλωτές, επιβεβαιώνοντας για μια ακόμη φορά πως στόχος τους δεν είναι η προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά η προστασία ενός κλάδου της καπιταλιστικής παραγωγής.
Την 1η Ιούλη του 2001 βρέθηκε σε κτηνοτροφική μονάδα στην Ποντοηράκλεια Κιλκίς το πρώτο στην Ελλάδα κρούσμα ΣΕΒ, σε αγελάδα 5 ετών. Ο τότε υπουργός Γεωργίας Γ. Ανωμερίτης και ο αρμόδιος υφυπουργός Φ. Χατζημιχάλης, φοβούμενοι ότι η πληροφορία θα διαρρεύσει, έσπευσαν την επομένη να το ανακοινώσουν με συνέντευξη Τύπου, στην οποία προσπάθησαν ανεπιτυχώς να το παρουσιάσουν ως τυχαίο κρούσμα. Βασικό τους μέλημα ήταν να καθησυχάσουν τον ελληνικό λαό, ισχυριζόμενοι ότι στην Ελλάδα τα πάντα εκτρέφονται υγιεινά, τα πάντα βρίσκονται υπό το άγρυπνο μάτι της κρατικής εξουσίας, η οποία ασκεί συνεχείς, συστηματικούς και αυστηρούς ελέγχους.
Στις 10 Μάρτη του 2014, μετά από 12 χρόνια, 8 μήνες και 9 μέρες, ο νυν υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ανακοίνωσε με δελτίο Τύπου δύο νέα κρούσματα ΣΕΒ, αυτή τη φορά σε κτηνοτροφική μονάδα της Φθιώτιδας. Η προσπάθεια είναι και πάλι ίδια: να καθησυχάσουν τον ελληνικό λαό, αραδιάζοντας ψέματα. Στις 12 Μάρτη το υπουργείο επανήλθε με νέο δελτίο Τύπου, για να τονίσει αυτή τη φορά ότι το κρέας που διατίθεται στην κατανάλωση είναι απολύτως ασφαλές, γιατί ελέγχεται για ΣΕΒ.
Τον Ιούλη του 2001 χρησιμοποιήσαμε τον τίτλο «Μας ταΐζουν σάπια κρέατα και φρέσκα ψέματα». Επειδή είναι απόλυτα επίκαιρος,τον χρησιμοποιούμε και πάλι. Και τότε και τώρα, κινητήρια δύναμη της κτηνοτροφικής παραγωγής είναι η αποκόμιση ανώτατων κερδών, ενώ η δημόσια υγεία μπαίνει σε επουσιώδη μοίρα. Μιλώντας τότε για τους περιβόητους ελέγχους της κτηνοτροφικής παραγωγής, που υποτίθεται ότι γίνονται στην Ελλάδα, όπως και σε όλη την ΕΕ, τονίζαμε: «Θα μιλήσουμε ανοιχτά και καθαρά, όπως τόσο καιρό το κάνουμε σταθερά μέσα από τις στήλες της “Κ”. Από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας της “Κ” αποδεικνύαμε, βασιζόμενοι στους πραγματικούς όρους της κτηνοτροφικής παραγωγής στην Ελλάδα και σ’ όλη την ΕΕ και γενικά στις νομοτέλειες της καπιταλιστικής παραγωγής, ότι κινητήρια δύναμη (και) της κτηνοτροφικής παραγωγής είναι η εξασφάλιση ανώτατων κερδών. Οτι η δημόσια υγεία έχει μπει σε δεύτερη και επουσιώδη μοίρα και ότι το κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας και οι διάφοροι ελεγκτικοί μηχανισμοί πιστής εφαρμογής του, ακόμη και στην ευρωπαϊκή εκδοχή τους, δεν μπορούν να αποτρέψουν το διατροφικό σκάνδαλο».
Οπως θα δούμε στη συνέχεια, η τοποθέτηση αυτή επιβεβαιώνεται απόλυτα και τώρα, γιατί παραμένει αναλλοίωτη η επιδίωξη από τις μεγάλες καπιταλιστικές κτηνοτροφικές μονάδες του γαλλογερμανικού άξονα, που χαράσσει τις πολιτικές στην ΕΕ, να παράγουν για να αποκομίσουν ανώτατο καπιταλιστικό κέρδος και να αδιαφορούν για τη δημόσια υγεία.
Με τον Κανονισμό 999/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου Υπουργών προβλεπόταν ότι στην περίπτωση που μια κτηνοτροφική μονάδα βοοειδών πληττόταν έστω και από ένα κρούσμα ΣΕΒ, καταστρέφονται όλα τα ζώα της μονάδας.
Σύμφωνα με το παράρτημα VII, σημείο 1, στοιχείο α, έπρεπε να ελέγχονται:
«– Ολα τα μηρυκαστικά που ευρίσκονται στην εκμετάλλευση όπου εκτράφηκε το ζώο στο οποίο επιβεβαιώθηκε η νόσος
– Ολα τα έμβρυα, τα ωάρια και οι τελευταίοι απόγονοι κάθε θηλυκού ζώου, στο οποίο επιβεβαιώθηκε η νόσος και του οποίου τα έμβρυα
συλλέχθηκαν ή οι απόγονοι γεννήθηκαν κατά τα δύο έτη πριν ή μετά την κλινική εκδήλωση της νόσου
– Ολα τα ζώα της κλάσης του ζώου στο οποίο επιβεβαιώθηκε η νόσος».
Στο σημείο 2, στοιχείο α προβλεπόταν, «σε περίπτωση επιβεβαίωσης της ΣΕΒ σε ένα βοοειδές, η θανάτωση και η ολοσχερής καταστροφή των βοοειδών και η καταστροφή των εμβρύων και των ωαρίων που έχουν εντοπιστεί κατά την έρευνα του σημείου 1 στοιχείο α, πρώτη, δεύτερη και τρίτη περίπτωση».
Τα ζώα της κλάσης του ζώου στο οποίο επιβεβαιώθηκε η ΣΕΒ είναι: α) Τα ζώα που γεννήθηκαν στην ίδια κτηνοτροφική μονάδα με το ασθενές βοοειδές στους δώδεκα μήνες πριν ή μετά την γέννηση του ασθενούς ζώου. β) τα ζώα που οποιαδήποτε στιγμή κατά το πρώτο έτος της ζωής τους εκτράφηκαν μαζί με το ασθενές βοοειδές κατά το πρώτο έτος της ζωής του.
Σύμφωνα με το παράρτημα VII του Κανονισμού, σε περίπτωση ανακάλυψης κρούσματος ΣΕΒ, είχαμε δύο ενδεχόμενα.
Πρώτον, το ασθενές ζώο να γεννήθηκε στην ίδια κτηνοτροφική μονάδα που εμφανίστηκε το κρούσμα ΣΕΒ. Σ’ αυτή την περίπτωση, κατστρέφονται όλα τα ζώα μόνο της κτηνοτροφικής μονάδας στην οποία εκδηλώθηκε το κρούσμα.
Δεύτερον, το ασθενές ζώο να γεννήθηκε σε άλλη μονάδα και να έμεινε εκεί ένα χρόνο. Σ’ αυτή την περίπτωση καταστρέφονται όλα τα ζώα της μονάδας στην οποία εκδηλώθηκε η ΣΕΒ και όλα τα ζώα της μονάδας καταγωγής, επειδή επί τουλάχιστον ένα χρόνο εκτράφηκαν μαζί με το ασθενές ζώο.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Κανονισμό 999/2001, έπρεπε να καταστραφούν όλα τα ζώα της κτηνοτροφικής μονάδας στην οποία εκδηλώθηκε η ΣΕΒ και να απομακρυνθούν από την σφαίρα της κατανάλωσης από τον άνθρωπο. Στην πράξη, όμως, αυτό δεν εφαρμοζόταν πάντα.
Η μονάδα στην Ποντοηράκλεια Κιλκίς, όπου βρέθηκε το πρώτο κρούσμα ΣΕΒ στην Ελλάδα, είχε 146 βοοειδή, τα οποία σφάχτηκαν όλα. Το κρέας τους, όμως, δεν πήγε για καταστροφή. Με αποκλειστικό ρεπορτάζ μας εκείνη την περίοδο αποκαλύψαμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία του κρέατος από τα σφαγέντα βοοειδή της μονάδας πέρασε παράνομα στην κατανάλωση. Σε μια «αδέσποτη» χωματερή στο Σιδηρόκαστρο Σερρών βρήκαμε τα οστά και τις σπονδυλικές στήλες από τη συντριπτική πλειοψηφίας των ζώων, σημάδι, ότι αφαιρέθηκε το κρέας και διοχετεύθηκε στην αγορά για να καταναλωθεί από τους εργαζόμενους. Το ρεπορτάζ μας αποκάλυψε, ακόμη, ότι κατά τις μέρες της καύσης των σφαγέντων βοοειδών της μονάδας, τα στελέχη της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής που οργάνωσαν την καύση παρουσίασαν ένα χειροκίνητο καρότσι στο οποίο είχαν αποθέσει την τέφρα! Η ποσότητα της τέφρας πρόδιδε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των σφαγίων δεν αποτεφρώθηκε, αλλά πήγε στην κατανάλωση.
Μετά τις αποκαλύψεις μας ασκήθηκαν ποινικές διώξεις (η παρανομία ήταν καραμπινάτη), αλλά οι κατηγορούμενοι δεν παραπέμφθηκαν σε δίκη, για ευνόητους λόγους.
Ξεχείλωμα
Το παράρτημα VII του Κανονισμού δεν παρέμεινε στην αρχική του μορφή. Μόλις καταλάγιασε ο θόρυβος, τροποποιήθηκε, σύμφωνα με ό,τι βόλευε τόσο τους καπιταλιστές της κτηνοτροφίας (μειώθηκε δραστικά ο αριθμός των ζώων που αποσύρονται στο πλαίσιο της καταπολέμησης της ΣΕΒ), όσο και τις αστικές κυβερνήσεις (δίνουν πια πολύ λιγότερα χρήματα ως αποζημίωση στους καπιταλιστές).
Με τον Κανονισμό 746/2008 της Επιτροπής μειώθηκαν πάρα πολύ τα ζώα που πρέπει να καταστραφούν. Ενώ ο Κανονισμός 999/2001 συζητήθηκε και ψηφίστηκε με τη διαδικασία της συναπόφασης των δύο θεσμικών οργάνων, του Συμβουλίου Υπουργών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, οι τροποποιήσεις-ξεχείλωμα έγιναν μόνο από την Κομισιόν, χωρίς συζήτηση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο Υπουργών.
Η σημαντική μείωση των ζώων, που πρέπει να καταστρέφονται σε περίπτωση κρούσματος ΣΕΒ, έγινε εντελώς αυθαίρετα. Από τους κομισάριους δεν προβλήθηκε ούτε ένας λόγος για τη μείωση των προς καταστροφή ζώων. Κανείς δεν μπορεί να αποδείξει αν σε μια κτηνοτροφική μονάδα που εκδηλώθηκε κρούσμα ΣΕΒ επλήγησαν όλα τα ζώα ή μερικά απ΄ αυτά. Και δεν μπορεί να το αποδείξει, γιατί για να ελεγχθούν τα ζώα για ΣΕΒ, πρέπει πρώτα να σφαγούν.
Με το νέο Κανονισμό 746/2008 δεν τροποποιήθηκε το σημείο 1α του παραρτήματος VII. Ετσι, συνεχίζεται ο έλεγχος όλων των ζώων που προβλεπόταν από τον κανονισμό 999/ 2001. Τροποποιήθηκε, όμως, το σημείο 2α του παραρτήματος VII. Πλέον, αν εκδηλωθεί ΣΕΒ σε ένα βοοειδές καταστρέφονται μόνο οι απόγονοι του θηλυκού ζώου που επλήγη και τα ζώα κλάσης του ζώου αυτού. Τα υπόλοιπα (η πλειοψηφία) ζώα της μονάδας, καθώς και της μονάδας καταγωγής, δεν καταστρέφονται και αποτελούν εστία εκδήλωσης νέων κρουσμάτων της νόσου.
Ας δούμε τα παραπάνω μέσα από το παράδειγμα των πρόσφατων κρουσμάτων ΣΕΒ στη χώρα μας. Σύμφωνα με δηλώσεις του Γενικού Διευθυντή Κτηνιατρικής, που δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και ιστότοπους, τα βοοειδή της πληγείσας μονάδας είναι 240 και απ΄ αυτά τα 89 έχουν εισαχθεί από την Ολλανδία. Αυτά τα στοιχεία δεν δημοσιεύτηκαν σε κανένα από τα δύο δελτία Τύπου του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, κι αυτό δεν έγινε τυχαία.
Αν ίσχυε ο Κανονισμός 999/2001, θα καταστρέφονταν και τα 240 βοοειδή της μονάδας, ενώ θα έπρεπε να γίνει ιχνηλάτηση, ώστε να βρεθούν οι μονάδες καταγωγής στην Ολλανδία και αν τα δύο πληγέντα από ΣΕΒ ζώα είχαν παραμείνει σ’ αυτές για τουλάχιστον ένα χρόνο, να καταστραφούν όλα τα ζώα που εκτράφηκαν μαζί. Με τον Κανονισμό 746/ 2008, όμως, τα 151 βοοειδή μένουν στο απυρόβλητο και θα καταστραφούν μόνο μερικά ζώα από τα 89 που εισήχθησαν από την Ολλανδία. Πόσα θα είναι τα ζώα που θα καταστραφούν δεν το γνωρίζουμε, γιατί στα δύο δελτία Τύπου του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δεν γίνεται η παραμικρή αναφορά ούτε στον αριθμό των ζώων που εισήχθησαν από άλλες χώρες της ΕΕ, ούτε στον αριθμό των απογόνων των δύο θηλυκών βοοειδών, ούτε στον αριθμό των ζώων της κλάσης των δύο βοοειδών που επλήγησαν από ΣΕΒ.
Τι άλλο αποδεικνύει αυτή η τροποποίηση του Κανονισμού, εκτός από το ότι πρώτιστο μέλημα όλων των αστικών κυβερνήσεων και του γαλλογερμανικού άξονα είναι η αποκόμιση ανώτατων καπιταλιστικών κερδών και όχι η υπεράσπιση της δημόσιας υγείας, η οποία αντιμετωπίζεται ως ζήτημα επουσιώδες που δεν χρήζει ιδιαίτερης προσοχής;
Ποιοι έλεγχοι;
Οι αστικές κυβερνήσεις της ΕΕ έχουν φτιάξει διάφορα όργανα ελέγχου – υποτίθεται– της κτηνοτροφικής παραγωγής με σκοπό την εξάλειψη της ΣΕΒ. Υποτίθεται ότι ελέγχεται η διαχείριση των ΖΥΠ (Ζωικά Υποπροϊόντα) στα σφαγεία από το Γραφείο Διαχείρισης Ζωικών Υποπροϊόντων (ΓΔΖΥΠ).
♦ Στις 18 Φλεβάρη του 2013, το ΓΔΖΥΠ της Διεύθυνσης Κτηνιατρικής Δημόσιας Υγείας (ΚΔΥ) έστειλε στις Διευθύνσεις Κτηνιατρικής των Περιφερειών και στα Τμήματα Κτηνιατρικής έγγραφο για την αντιμετώπιση διαχείρισης των ΖΥΠ στα σφαγεία. Το έγγραφο αυτό παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, γιατί καταδεικνύεται το ζήτημα της έλλειψης ελέγχου των σφαγείων από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες, αναφορικά με το πώς αυτά διαχειρίζονται τα ΖΥΠ. Το ΓΔΖΥΠ ενημερώνει τις Διευθύνσεις Κτηνιατρικής ότι στα δύο εξάμηνα του 2012 παρέλαβε ελάχιστες απαντήσεις και ελάχιστους πίνακες ιχνηλασιμότητας και τις εκλιπαρεί να τα στείλουν μέχρι τις 28 Φλεβάρη του 2013, δηλαδή μέσα σε 10 μέρες!
♦ Το Γραφείο Διαχείρισης Ζωικών Υποπροϊόντων στις 4 Νοέμβρη του 2013 «θυμάται» ότι υπάρχουν μονάδες που διαχειρίζονται Ζωικά Υποπροϊόντα, τα οποία –ενώ έχουν εγκριθεί– ελάχιστα έχουν ελεγχθεί. Ζητά πάλι από τις Διευθύνσεις και τα Τμήματα Κτηνιατρικής να κάνουν τους ελέγχους σε σύντομο διάστημα και να του στείλουν τα αποτελέσματα μέχρι τις 31 Γενάρη του 2014.
♦ Στις 29 Ιούλη του 2013, το ΓΔΖΥΠ ενημερώνει πάλι τις ίδιες Διευθύνσεις, ότι επιτρέπεται η χρήση στη διατροφή ζώων υδατοκαλλιέργειας μεταποιημένης ζωικής πρωτεΐνης, που δεν περιέχει πρωτεΐνη μηρυκαστικών, και τις καλεί να προσέξουν να μη μπουν στο σύστημα πρωτεΐνες μηρυκαστικών.
Υπάρχουν ακόμη το Πρόγραμμα Επιτήρησης, Ελέγχου και Εξάλειψης της ΣΕΒ και το Εθνικό Πρόγραμμα Ελέγχου των Ζωοτοφών, που είναι ετήσια που υποτίθεται ότι «τρέχουν» για να εξαλείψουν τη ΣΕΒ και άλλες ζωονόσους που είναι επικίνδυνες και για τον άνθρωπο. Προγράμματα που διενεργούνται και ελέγχονται από διαφορετικές υπηρεσίες και που ελάχιστα συμβάλλουν στην καταπολέμηση της ΣΕΒ και των άλλων ζωοανθρωπονόσων.
Κρούσματα ΣΕΒ υπήρξαν και στη Γερμανία, ένα το Γενάρη (σε αγελάδα 10 ετών) και ένα το Φλεβάρη (σε αγελάδα 11 ετών). Η αντιμετώπιση από τις κρατικές αρχές ήταν και εκεί η ίδια. Κύριος στόχος ήταν να μην προκληθεί ανησυχία στον κόσμο και πέσει η κατανάλωση βόειου κρέατος.
Μάλιστα, οι γερμανοί κτηνοτρόφοι κατέκλυσαν το Διαδίκτυο και τα λεγόμενα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης με βιντεάκια που δείχνουν ευτυχισμένους κτηνοτρόφους να κοιμούνται αγκαλιά με τις αγελάδες τους!
Το γεγονός ότι δεν καταστρέφονται όλα τα ζώα στις κτηνοτροφικές μονάδες που εκδηλώνεται η ΣΕΒ, σε συνδυασμό με τους πλημμελείς ελέγχους που διεξάγονται από τις δημόσιες υπηρεσίες σε όλες τις χώρες της ΕΕ, το γεγονός ότι υποτιμάται η προστασία της δημόσιας υγείας έναντι της αποκόμισης ανώτατων καπιταλιστικών κερδών, δημιουργούν τις προϋποθέσεις για μια νέα έξαρση του σκανδάλου των «τρελών αγελάδων» σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Η τακτική της συγκυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου να υποβαθμίζει το γεγονός της εμφάνισης κρουσμάτων ΣΕΒ στην Ελλάδα είναι πολύ επικίνδυνη, τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για την προβληματική και λειψή για τις πραγματικές ανάγκες της χώρας κτηνοτροφική παραγωγή.
Θα επανέλθουμε.
Γεράσιμος Λιόντος
