Το ποδόσφαιρο θεωρείται το δημοφιλέστερο άθλημα παγκοσμίως που συμμετέχουν αθλητές κάθε ηλικίας και εξαιτίας των μεγάλων τεχνικών και φυσικών απαιτήσεων σχετίζεται με πολλούς τραυματισμούς κυρίως κάτω άκρων (Inklaar,1994 a, Soderman et al, 2001, Fousekis et al, 2010), με τη ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου (ΠΧΣ) να καταλαμβάνει την πρώτη θέση (Brotzman & Wilk 2007).
Η ρήξη του ΠΧΣ οφείλονται σε ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες όπως όλοι οι τραυματισμοί των ποδοσφαιριστών. Οι Fousekis et al, (2010) σε ανασκόπηση τους αναφέρουν ότι οι ενδογενείς παράγοντες α
φορούν τα βιολογικά χαρακτηριστικά των αθλητών όπως είναι το φύλλο, η ηλικία, το βάρος, το ύψος, οι μυοδυναμικές ασυμμετρίες, οι ασυμμετρίες στην ελαστικότητα και την ιδιοδεκτικότητα, οι λειτουργικές πλευρικότητες, οι ανατομικές ασυμμετρίες, οι προηγούμενοι τραυματισμοί καθώς και η ψυχολογία των αθλητών.
Επιγραμματικά μεγαλύτερο ρίσκο τραυματισμών εμφανίζουν εξαιτίας των ενδογενών παραγόντων:
• οι γυναίκες συγκριτικά με τους άνδρες (Υard et al, 2008)
• oι αθλητές μεγάλου ύψους και βάρους (Faude et al, 2006).
• οι ποδοσφαιριστές ηλικίας 18-26 (Πουλμέντης, 2006).
• άτομα με αυξημένη πρόσθια-οπίσθια χαλαρότητα του γόνατος που ευθύνεται για την μετατόπιση της κνήμης σε απότομες αλλαγές και φορτίσεις πριν προλάβουν οι μυς να ενεργοποιηθούν για να την συγκρατήσουν (Υard et al, 2008).
• μειωμένο πλάτος της εντομής του μηριαίου (Υard et al, 2008).
• αυξημένη ποδική καμάρα και πτώση του σκαφοειδούς που οδηγεί σε λανθασμένη ευθυγράμμιση της κνήμης και σε αύξηση του πρηνισμού του πέλματος (Hewett et al., 2006).
• Οι αθλητές με μεγάλες ανισορροπίες δύναμης, ελαστικότητας και ιδιοδεκτικότητας (Devan et al, 2004)
• τα κυρίαρχα άκρα που χρησιμοποιούνται περισσότερο (Faude et al, 2006).
Η ρήξη του ΠΧΣ γίνεται αντιληπτή από τον αθλητή αφού νιώθει ένα χαρακτηριστικό ήχο σπασίματος (Georgoulis et al., 2010). Χαρακτηριστικό της ρήξης του ΠΧΣ από την πρώτη στιγμή είναι η αστάθεια του γόνατος που επιβεβαιώνεται από το θετικό τεστ του πρόσθιου συρταριού.
Αποτέλεσμα είναι η αδυναμία του τετρακέφαλου και των οπίσθιων μηριαίων σύμφωνα με τους Tsepis et al. (2006). Επίσης οι Tsepis et al. (2004) αναφέρουν την ύπαρξη μυοδυναμικών ασυμμετριών του τετρακεφάλου και των οπίσθιων μηριαίων, ενώ οι Beynnon et al. (1999) αναφέρουν τα ελλείμματα ιδιοδεκτικότητας που παρουσιάζουν οι ποδοσφαιριστές με ρήξη Π.Χ.Σ. Έκτος από την επίδραση του τραυματισμού στο σώμα του αθλητή επηρεάζεται και η ψυχολογία του (Πουλμέντης, 2006).
Η σωστή λειτουργική φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση προϋποθέτει την πλήρη φυσικοθεραπευτική αξιολόγηση. Ο φυσικοθεραπευτής θα πρέπει να πραγματοποιήσει την υποκειμενική και την σχολαστική αντικειμενική αξιολόγηση προκειμένου να βρει τα ελλείμματα της δύναμης, αντοχής, ελαστικότητας, ιδιοδεκτικότητας με ειδικές λειτουργικές και εργαστηριακές δοκιμασίες. Εκτός από τα τεστ που θα πραγματοποιήσει για τους χιαστούς θα πρέπει να αξιολογήσει και τους μηνίσκους αφού υπάρχει πιθανότητα να έχουν τραυματιστεί και αυτοί.
Τελειώνοντας την αξιολόγηση θα οργανώσει ένα λειτουργικό πρόγραμμα αποκατάστασης, το οποίο θα είναι <<επιθετικό>> αφού απευθύνεται σε αθλητή, στόχος του οποίου είναι να επιστρέψει άμεσα και ασφαλές στο αθλητικό χώρο. Τις 2 πρώτες εβδομάδες στόχος μας είναι, η προστασία του μοσχεύματος, η ελαχιστοποίηση των επιδράσεων της ακινητοποίησης, ο έλεγχος της φλεγμονής και η αύξηση του εύρους τροχιάς (ROM) της έκτασης στις 0ο και της κάμψης στις 90ο με αναλγητικά και ενδυναμωτικά ρεύματα χαμηλής έντασης αρχικά, υπέρηχος, παθητικές ασκήσεις, ισομετρικές ασκήσεις δικεφάλου και τετρακεφάλου, παθητική κινητοποίηση επιγονατίδας, ενεργητικές ασκήσεις στην άρθρωση του ισχίου και της ποδοκνημικής, κρέμασμα του ποδιού στην καθιστή θέση και έκταση του γόνατος από την πρηνή θέση έξω από το κρεβάτι και διατάσεις. Το πρόγραμμα αποκατάστασης θα πρέπει να περιλαμβάνει αερόβια προπόνηση και ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας σε σταθερή επιφάνεια. Στο τέλος του προγράμματος συνίσταται παγοθεραπεία η οποία προστατεύει από τραυματισμό και περιορίζει το υπάρχον οίδημα.
Στη 2η φάση του προγράμματος στόχος είναι το πλήρες ROM, η βελτίωση δύναμης, αντοχής και ιδιοδεκτικότητας μέσω διατάσεων δικεφάλου, μειομετρικών ασκήσεων γαστροκνημίου, στατικού ποδηλάτου και προοδευτικά εισαγωγή σε κανονικό ποδήλατο και ημικαθίσματα μέχρι 30ο , ασκήσεων Κλειστής Κινητικής Αλυσίδας (ΚΚΑ) σε συνδυασμό με ασκήσεις Ανοιχτής Κινητικής Αλυσίδας (ΑΚΑ), ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας σε ασταθή επιφάνεια, ανέβασμα σκαλοπατιών και επανεκπαίδευση βάδισης και βάδιση σε πισίνα.
Στην επόμενη φάση ο αθλητής θα μεταβεί αν παρουσιάζει πλήρες εύρος τροχιάς κάμψης και έκτασης γόνατος, ικανοποιητική δύναμη και ιδιοδεκτικότητα. Στο στάδιο αυτό ο φυσικοθεραπευτής αφού βεβαιωθεί για την κατάσταση του αθλητή του εισάγει ασκήσεις μιμητικές του αθλήματος που εκτελεί ο ποδοσφαιριστής καθώς και την πλειομετρική προπόνηση (συνδυασμός σύγκεντρης και έκκεντρης συστολής) με προοδευτική αύξηση του φορτίου, των επαναλήψεων και των αποστάσεων (Alentorn et al, 2009; Μikkelsen et al, 2000; Ross et al, 2001; Στεργιούλας, 1992; Μikkelsen et al, 2000; Ross et al, 2001)
Ο χρόνος από μόνος του δε σηματοδοτεί την πρόοδο από το ένα στάδιο στο επόμενο, αλλά απαιτείται η πλήρωση συγκεκριμένων κλινικών και λειτουργικών κριτηρίων αυτό σημαίνει ότι ο φυσικοθεραπευτής θα πρέπει να αξιολογεί συνεχώς τον ποδοσφαιριστή για να αποφύγει νέους τραυματισμούς καθώς και για να προβεί στην προοδευτική επιβάρυνση του προγράμματος αποκατάστασης. Ο αθλητής για να επιστρέψει στο γήπεδο θα πρέπει να έχει εμπιστοσύνη στον εαυτόν του, πλήρη συνεργασία με τον ιατρό του, τον φυσικοθεραπευτή και τον προπονητή του.
Βενετία Χαραλαμποπούλου 1, Δρ. Κωνσταντίνος Φουσέκης 2 –
1 Φυσικοθεραπεύτρια- Κέντρο Αποκατάστασης <<ΠΑΛΛΑΔΙΟΝ>>
2 Φυσικοθεραπευτής, Καθηγητής Εφαρμογών Τ.Ε.Ι Δυτικής Ελλάδος
