“Μέχρι τώρα η καπιταλιστική οικονομία στηρίζεται σε δύο βασικούς τομείς: στον κρατικό τομέα και στον ιδιωτικό. Υπάρχει όμως και ένας τρίτος τομέας, που στη χώρα μας τον συναντούμε είτε με τον θεσμικό όρο κοινωνική οικονομία[3], είτε με τον όρο αλληλέγγυα συνεργατική οικονομία[1] , με βασικό μότο: “Όποιος φροντίζει για όλους, φροντίζει και για τον εαυτό του”. Άρθρο του Γιώργου Κολέμπα, ως συμμετοχή στην Έρευνα για την Κρίση, με αφορμή το 2ο Εναλλακτικό Φεστιβάλ Αλληλέγγυας & Συνεργατικής Οικονομίας*.
Η οικονομία της μετάβασης σε μια μετακαπιταλιστική κοινωνία[1] θα χαρακτηρίζεται από το στόχο της ικανοποίησης των αναγκών όσον αφορά στο περιεχόμενο της παραγωγής και της αποκαπιταλιστικοποίσης όσον αφορά στις σχέσεις παραγωγής και διανομής.
Αυτό θα σημαίνει ότι αντί να παράγει περισσότερα, θα χρειασθεί να παράγει καλύτερα για τις κοινωνικές ανάγκες -και όχι για τις ανάγκες της αγοράς. Θα χρησιμοποιεί κυρίως τοπικούς πόρους, τους οποίους μπορεί να τους αναπαραγάγει πάλι η ίδια ή η φύση, ώστε να είναι μια οικονομία ενταγμένη αρμονικά στο γενικότερο πλανητικό σύστημα και σε αρμονία με αυτό.
Όπου η οικονομική δραστηριότητα είναι κοινωνικά και περιβαλλοντικά επιζήμια θα υπάρχει αποανάπτυξη, όπου είναι ουδέτερη θα έχουμε συντήρηση, και όπου κοινωνικά και περιβαλλοντικά επωφελής θα επιδιώκουμε την παραπέρα ανάπτυξη. Το βασικό κριτήριο γι’ αυτό θα είναι το οικολογικό και κοινωνικό αποτύπωμα. Βασικός στόχος η ικανοποίηση των βιοτικών[2] και κοινωνικών αναγκών με κοινωνική δικαιοσύνη και οικολογική ασφάλεια.
Τα χαρακτηριστικά της:
Μέχρι τώρα η καπιταλιστική οικονομία στηρίζεται σε δύο βασικούς τομείς: στον κρατικό τομέα και στον ιδιωτικό. Υπάρχει όμως και ένας τρίτος τομέας, που στη χώρα μας τον συναντούμε είτε με τον θεσμικό όρο κοινωνική οικονομία[3], είτε με τον όρο αλληλέγγυα συνεργατική οικονομία[4].
Πρόκειται για όρους και πρακτικές υπό διαμόρφωση και το σημαντικό είναι να περιγράψουμε ποια χαρακτηριστικά θέλουμε να πάρει αυτός ο τρίτος τομέας, ώστε να γίνει και η οικονομία μετάβασης προς μια άμεσοδημοκρατική κοινωνία.
Καταρχήν καλύτερα είναι να δεχθούμε τον συμπτυγμένο όρο κοινωνική και αλληλέγγυα-συνεργατική οικονομία. Αυτός συνδυάζει και τα δύο κύρια ρεύματα πρακτικής που υπάρχουν: της συμπληρωματικότητας ως προς την καπιταλιστική οικονομία και της υπέρβασής της με τη δυναμική που εμπεριέχει ο όρος της ουσιαστικής κοινωνικής αλληλεγγύης και συνεργασίας (όχι με τα χαρακτηριστικά της «φιλανθρωπίας» βέβαια που προσπαθούν να της δώσουν καθεστωτικοί μηχανισμοί).
Το βασικό πεδίο της οικονομικής δράσης της θα είναι τα κοινά:
αποκατάσταση ζημιών και υπηρεσίες πρόνοιας
διατροφή – διακίνησή της
εφοδιασμός σε νερό και ενέργεια
διαχείριση δασών και θάλασσας
διαχείριση σκουπιδιών-αποβλήτων
μετακίνηση-μεταφορές
ραδιο-τηλε-συχνότητες
παραγωγή και μετάδοση γνώσης, Ομότιμη παραγωγή[5], ήπια τεχνολογία, εκπαίδευση, υγεία κ.λπ,
αλλά και το σύνολο της οικονομικής ζωής, χρηματικής ή μη (π.χ. πίστωση).
Τα κύρια χαρακτηριστικά:
Αρχική διασύνδεση με αγορά, αλλά προτεραιότητα στη σταδιακή αποσύνδεση – ανάπτυξη εναλλακτικών διασυνδέσεων με κατανάλωση.
Ποικίλη κλίμακα και εσωτερική οργάνωση. Επιθυμητό το μικρό έως μεσαίο μέγεθος μονάδων. Αποφεύγεται: η μεγάλη κλίμακα καθώς και η κάθετη οργάνωση.
Μορφή επιχείρησης: κοινωνικής βάσης (πολυμετοχική) ή συνεταιριστική ή συνεργατική.
Έμφαση στην τοπικότητα, στη συμμετοχική και αμεσοδημοκρατική λειτουργία.
Απόρριψη μεγιστοποίησης κέρδους. Μέτρο επιτυχίας η συμβολή στη συλλογική-κοινωνική ευημερία-ευζωία. Τα πλεονάσματα[6] τα διαθέτει για κοινωνικούς σκοπούς
Συνέργειες -διασύνδεση μονάδων, φορέων, δικτύων και κοινωνικών κινημάτων.
Διαφάνεια των στόχων – κοινωνικοπολιτική κριτική τους
Κοινωνική αναγκαιότητα οικονομικών δραστηριοτήτων (οικονομία αναγκών) με κοινωνική ασφάλεια και υπευθυνότητα
Κοινωνική- κοινοτική-συλλογική ιδιοκτησία και χρήση των μέσων παραγωγής
Δημιουργική- ισότιμη εργασία με σύγκλιση χειρωνακτικής-πνευματικής και συνεργατικές σχέσεις, αυτοδιαχείριση και συν-απόφαση στους χώρους εργασίας, παιδαγωγική λειτουργία
Εισόδημα να δημιουργεί μόνο η εργασία! Σωστή κατανομή της αναγκαίας κοινωνικά εργασίας-χρονική μείωση της εργασίας που αντιστοιχεί στον καθένα. Εξίσωση μισθών εισοδημάτων. Διαφοροποίηση όχι επιθυμητή, αλλά αν σε κάποιες περιπτώσεις είναι αναγκαία[7], τότε στη βάση της διαφοροποίησης του ωραρίου.
Αλληλεγγύη προς τις επηρεαζόμενες από την οικονομική δραστηριότητα κοινωνικές ομάδες και άλλα είδη ζωής.
Οικολογική βιωσιμότητα και μικρές αποστάσεις (οικονομία της εγγύτητας).
Στήριξη στους τοπικούς φυσικούς παραγωγικούς πόρους και ενέργειας. Όσο γίνεται μεγαλύτερη αυτοδυναμία των περιοχών. Δίκαιες ανταλλαγές μεταξύ περιοχών.
Σύνδεση με τα γενικότερα χαρακτηριστικά της κοινωνίας της μετάβασης σε έναν μετακαπιταλιστικό κοινωνικό σχηματισμό.
Το κοινωνικά αποδεκτό συλλογικό – κοινωνικό όφελος, αποτέλεσμα γενικότερης αμεσοδημοκρατικής συζήτησης και συμφωνίας (νέο κοινωνικό συμβόλαιο).
Βασικό μότο: Όποιος φροντίζει για όλους, φροντίζει και για τον εαυτό του.
Όλα τα εγχειρήματά της θα έχουν και το ρόλο του να διαμορφώνουν και να εκπαιδεύουν τους συμμετέχοντες σε αυτά, ώστε και μέσα από αυτά να αναδεικνύεται και ο απαιτούμενος νέος ανθρωπολογικός τύπος[8], ο απαραίτητος για τη θέσπιση της άμεσης δημοκρατίας και της κοινωνίας της μετάβασης.
Πραγματικά αυτός ο νέος τύπος δε θα προέλθει από το πουθενά και ξαφνικά, αλλά από τη συμμετοχή του σε αυτά τα εγχειρήματα, όντας ταυτόχρονα δημιουργός και αποτέλεσμά τους.
Ο εφαλτήρας για να περάσουμε στην οικονομία της μετάβασης προτείνεται να είναι ο αγροδιατροφικός και ο ενεργειακός τομέας.
Ο πρώτος αποδείχνεται ήδη ότι είναι και ο εφαλτήρας για το ξεπέρασμα της οικονομικής πλευράς της σημερινής κρίσης στη οποία βρίσκεται η ελληνική κοινωνία[9]. Ο δεύτερος μπορεί να αποδειχθεί και αυτός σαν δεύτερος πυλώνας για την επίτευξη της αυτοδυναμίας των τοπικών κοινωνιών.-
Γιώργος Κολέμπας
*Άρθρο – συμμετοχή στην Έρευνα για την Κρίση, με αφορμή το:
2ο Εναλλακτικό Φεστιβάλ Αλληλέγγυας & Συνεργατικής Οικονομίας (11/12/13 Οκτωβρίου 2013 – Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Ελληνικού)*
Ενώ γύρω μας γκρεμίζονται τα θεμέλια του παρελθόντος, εμείς ποτίζουμε τα λουλούδια που φυτρώνουν στα συντρίμμια.
Στην Ελλάδα της κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής κρίσης όπου έχουν εκμηδενιστεί οι κοινωνικές δομές και απειλούνται τα συλλογικά αγαθά, η ανεργία και η οικονομική δυσχέρεια αποτελούν την πραγματικότητα για πολλούς από εμάς.
Οι βασικοί υπεύθυνοι σφυρίζουν αδιάφορα και η σάπια υπόσχεση της μαγικής ανάπτυξης κρατάει καλά ακόμα. Δεν προτιμούμε όμως όλοι να καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια και να περιοριζόμαστε στους αφορισμούς. Αντίθετα ολοένα και περισσότεροι συμμετέχουμε ενεργά σε ομάδες και δίκτυα αλληλέγγυας, ανταλλακτικής ή συνεργατικής οικονομίας, δίνοντας πνοή σε έναν κόσμο απαλλαγμένο από τον αυτοσκοπό της συσσώρευσης χρήματος.
Τα εγχειρήματα αυτά, που αναπτύσσονται σε όλη τη χώρα, αποτελούν όχι μόνο μια δυνατή βοήθεια για την καθημερινή διαβίωση μας αλλά και το όχημα για τη μετάβαση σε μια κοινωνία που έχει απορρίψει το καπιταλιστικό αξιακό σύστημα.
Οι ομάδες που συνδιοργανώνουμε και συμμετέχουμε στο Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας δεν περιμένουμε να εξαργυρώσουμε με ψήφους, μελλοντικές απολαβές ή κοινωνική αναγνώριση τη δράση μας, όπως διάφορες φιλανθρωπικές ή μισάνθρωπες οργανώσεις που διατυμπανίζουν τη δήθεν κοινωνική δράση τους. Βαθιά επιδίωξη μας είναι η δημιουργία κοινωνικών, και άρα και οικονομικών, δομών με γνώμονα τον άνθρωπο και όχι το κέρδος.
Όχι μόνο δεν προσδοκούμε την προ-μνημονίου εποχή αλλά αντίθετα έχουμε το βλέμμα στραμμένο στην ενίσχυση της αυτοοργάνωσης, της αυτάρκειας και της πραγματικής ευημερίας ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα των οικονομικών δεικτών.
Το πρώτο Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2012 με ευρεία συμμετοχή, μας άφησε χαμόγελα, πολλή τροφή για σκέψη και όρεξη για περισσότερη δράση.
Σήμερα ετοιμαζόμαστε για τη συνέχεια της προσπάθειας αυτής με στόχο τη δικτύωση και την ανταλλαγή εμπειριών και προβληματισμών μεταξύ των ομάδων αλλά και την ενημέρωση των πολιτών για έναν κόσμο διαφορετικό, για έναν κόσμο, που δεν είναι απλά εφικτός και αναγκαίος, αλλά και υπαρκτός.
Το πρόγραμμα του 2ου Φεστιβάλ Αλληλέγγυας και Συνεργατικής Οικονομίας περιλαμβάνει συζητήσεις, εργαστήρια, συναυλίες και εκθέσεις, ενώ φέτος θα συμμετέχουν και οικοπαραγωγοί.
(Για πληροφορίες δείτε την ιστοσελίδα www.festival4sce.org ή στο τηλέφωνο 6932377700 / follow us on twitter! @athensfest4sce – hashtag: #athensfest4sce – facebook: https://www.facebook.com/festival4sce)
Οι διοργανώτριες ομάδες: Αγροναυτες , Art Bank, Βιοζώ, Βλαστός, Εφημερίδα Δράση, Ηλέσιον, Ηλιόσποροι,Λαϊκό Πανεπιστήμιο Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας, ΠΡΩ.Σ.Κ.ΑΛ.Ο., Συνεργατικό Καφενείο Ακαδημίας Πλάτωνος, Συν Άλλοις,Τράπεζα Χρόνου Αθήνας-Πλατείας Συντάγματος, Φαρμακείο Αλληλεγγύης στα Πατήσια.
Μπορούμε να ζήσουμε κι αλλιώς,
Ένας άλλος κόσμος είναι υπαρκτός
http://tvxs.gr
