Ως γνωστόν, στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν υφίσταται Σύνταγμα. Αντ’ αυτού, οι λειτουργίες του πολιτεύματος, των πολιτικών διεργασιών και κατά συνέπεια της βρετανικής κοινωνίας συνολικά διέπονται από τις αρχές και τις πρόνοιες μιας πολιτικής σύμβασης μεταξύ κράτους και πολιτών. Habeas Corpus, λοιπόν, και στη βάση αυτού του παλαιού και διαχρονικού κειμένου η βρετανική Βουλή απαγόρευσε στον πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον να προχωρήσει σε πολεμική εμπλοκή της χώρας του στη Συρία. Είχε να συμβεί κάτι παρόμοιο από το 1872.
Η βρετανική πολιτική ζωή κατέδειξε ότι, αν το επιθυμεί, μπορεί να αποκαταστήσει ή και να επιβεβαιώσει την τιμή της και την ηθική της υπόσταση. Οι κραυγές πολέμου που ακούστηκαν το τελευταίο διάστημα στο Λονδίνο σκόνταψαν στο έλλειμμα αποδεικτικών στοιχείων. Το «εσπευσμένον» του πράγματος ανετράπη από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Συντηρητικοί βουλευτές του Κάμερον γύρισαν την πλάτη στον αρχηγό τους αφουγκραζόμενοι την κοινωνία, αφού διάβασαν με προσοχή τις δημοσκοπήσεις.
Η απόφαση της βρετανικής Βουλής θα αποτελέσει δεδικασμένο και για τις Εθνοσυνελεύσεις άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως της Γαλλίας και της Γερμανίας. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα θα πρέπει να αισθάνεται απελπιστικά μόνος στο οβάλ γραφείο του Λευκού Οίκου. Είχε στο πρόσφατο παρελθόν εκτεθεί ανεπανόρθωτα χαράσσοντας την αποκαλούμενη «κόκκινη γραμμή», σύμφωνα με την οποία η χρήση χημικών όπλων από το καθεστώς Άσαντ θα αποτελούσε Casus Belli και θα οδηγούσε σε ανάληψη ενεργειών από τις ΗΠΑ. Είναι, ως εκ τούτου, υποχρεωμένος να ενεργήσει αναλόγως, αν θέλει να διατηρήσει κάποιο ίχνος αξιοπιστίας. Ήδη προσπάθησε να «χαμηλώσει τον πήχη» κάνοντας λόγο για περιορισμένο χτύπημα κατά της Συρίας. Ο Λευκός Οίκος ξεκαθάρισε πως στόχος του «τιμωρητικού» χτυπήματος δεν είναι η πτώση του καθεστώτος Άσαντ. Με λίγα λόγια, οι ΗΠΑ περιορίζονται σε μία ενέργεια επικοινωνιακού χαρακτήρα με χειρουργικού τύπου πλήγμα κατά επιλεγμένων στρατιωτικών στόχων και ελαχιστοποίηση ανθρώπινων απωλειών χωρίς «φυσική εμπλοκή» του αμερικανικού στρατιωτικού ανθρώπινου δυναμικού.
Παρά ταύτα, η Ουάσινγκτον θα επιθυμούσε σφόδρα τη συγκρότηση ενός «Μετώπου Ηθικής» κατά του Άσαντ. Προσδοκούσε στη συμμετοχή του Λονδίνου, κατ’ αρχάς, της Γαλλίας, της Γερμανίας, του Καναδά και της Αυστραλίας στη συνέχεια με δεδομένη τη σύμπραξη του Ισραήλ και της Τουρκίας. Το σχέδιο από το βράδυ της Πέμπτης φαίνεται να μπάζει νερά και οι κραυγές του αμερικανικού Τύπου «Η Αμερική θα προχωρήσει μόνη της» αποτελούν αναπόφευκτο ανακλαστικό μπροστά σε μία προβληματική πραγματικότητα. Η Αμερική έχει, βεβαίως, τη στρατιωτική δυνατότητα να ενεργήσει μόνη της. Ωστόσο, δεν διαθέτει από την Πέμπτη το ηθικό και το πολιτικό άλλοθι στο εύρος που θα το επιθυμούσε.
Ο ηγέτης των Εργατικών, Εντ Μίλιμπαντ, ήταν αυτός που άλλαξε τον ρου των πραγμάτων με τη χθεσινοβραδινή του ομιλία στο βρετανικό Κοινοβούλιο, καθώς απέσυρε τη στήριξη του κόμματός του στην απόφαση της κυβέρνησης Κάμερον για συμμετοχή στην επέμβαση στη Συρία.
Σύμφωνα μάλιστα με τον «Independent», αξιωματούχος της Downing Street, όταν του ζητήθηκε από τον κοινοβουλευτικό συντάκτη της εφημερίδας να σχολιάσει off the record την αλλαγή πλεύσης των Εργατικών, δήλωσε εξοργισμένος: «Fucking cunt, he’s a copper-bottomed shit». Ουσιαστικά, εκφράζοντας με απρεπή γλώσσα την πεποίθησή του ότι πρόκειται για έναν θρασύδειλο πολιτικό που τελευταία στιγμή έκανε πίσω για ψηφοθηρικούς λόγους.
Οι αντιδράσεις στις ΗΠΑ
Η υπαναχώρηση Κάμερον δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστες τις ΗΠΑ. Ο Μπαράκ Ομπάμα έχει ξεκαθαρίσει πως επιθυμεί διεθνή στήριξη, αλλά αυτή ίσως είναι μία λεπτομέρεια ενός ιδεατού σεναρίου, αν εκτραχυνθεί η κατάσταση. Από τη στιγμή που ο Κάμερον είναι αναγκασμένος να οπισθοχωρήσει, ο δισταγμός του Αμερικανού προέδρου -που ήδη είχε διαφανεί από χθες – γίνεται μεγαλύτερος.
Η πρώτη αντίδραση μετά την απόφαση της βρετανικής Βουλής ήταν πως οι διαβουλεύσεις με το Λονδίνο θα συνεχιστούν. Ο Μπαράκ Ομπάμα θα αποφασίσει με βάση τα συμφέροντα των ΗΠΑ, αλλά δεν θα εγκαταλείψει την προσπάθεια να πείσει τον πρωθυπουργό της Βρετανίας.
Οι ΗΠΑ – ένας από τους βασικούς συμμάχους της χώρας – έχουν απογοητευτεί με την είδηση ότι η Μεγάλη Βρετανία «δεν θα εμπλακεί στην υπόθεση, ενώ η αποχή της θα έχει ως αποτέλεσμα να σταματήσει οποιαδήποτε δράση». «Είμαστε ενήμεροι για το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας του βρετανικού Κοινοβουλίου. Οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν τις διαβουλεύσεις με την κυβέρνηση της Βρετανίας – μία χώρα που αποτελεί έναν από τους στενότερους φίλους και συμμάχους μας» δήλωσε σε ανακοίνωσή της η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Κέιτλιν Χέιντεν. «Η απόφαση του προέδρου Ομπάμα θα παρθεί με βάση το τι είναι καλύτερο για τις ΗΠΑ. Πιστεύει ότι χώρες που παραβιάζουν τα διεθνή πρότυπα σχετικά με τη χρήση χημικών όπλων πρέπει να λογοδοτούν» συμπλήρωσε κλείνοντας.
Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Τσακ Χέιγκελ επεσήμανε ότι η χώρα του σέβεται την ψηφοφορία στο βρετανικό Κοινοβούλιο, το οποίο με 285 ψήφους κατά έναντι 272 υπέρ απέρριψε το βράδυ της Πέμπτης πρόταση του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, που υποστήριζε την αρχή μιας στρατιωτικής επέμβασης στη Συρία. «Είναι ευθύνη κάθε χώρας να λαμβάνει τις αποφάσεις της. Εμείς συνεχίζουμε τις διαβουλεύσεις με τους Βρετανούς, όπως και με τους άλλους συμμάχους μας. Η διαβούλευση αυτή περιλαμβάνει τρόπους για να προχωρήσουμε μαζί σε μια απάντηση για την επίθεση με χημικά όπλα στη Συρία» διευκρίνισε.
«Δεν έχω ενημερωθεί για καμία αλλαγή στη θέση του καθεστώτος Άσαντ σε οποιοδήποτε θέμα. Ενεργώ με γνώμονα ό,τι είναι χειροπιαστό. Δεν εξετάζω υποθετικές καταστάσεις» δήλωσε ο επικεφαλής του Πενταγώνου απαντώντας σε ερώτηση δημοσιογράφου για το αν η Συρία μπορεί να κάνει κάτι για να αποφύγει ενδεχόμενη αμερικανική στρατιωτική δράση εναντίον της.
Η αντίδραση της Ρωσίας
Ρώσος διπλωμάτης, που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, έκανε την ακόλουθη δήλωση στον ανταποκριτή του BBC στη Μόσχα: «Εξαρχής δεν υπήρχε ταύτιση απόψεων. Πόσο μάλλον τώρα που έπεσε ένα τουβλάκι από την πλευρά των υπέρμαχων της επέμβασης στη Συρία». Επίσημη αντίδραση από το Κρεμλίνο δεν υπάρχει, όπως και από την Κίνα και το Ιράν, χώρες οι οποίες ήταν αντίθετες στη σύρραξη ως σύμμαχοι του Άσαντ στον αντίποδα των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Βρετανίας.
Εξάλλου, η Μόσχα έχει μπλοκάρει με βέτο δύο φορές καταδικαστικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ από τη στιγμή που προμηθεύει το καθεστώς με πολεμικούς εξοπλισμούς.
Σε δύσκολη θέση Γαλλία και Γερμανία
Σε εξαιρετικά άβολη θέση βρίσκονται πλέον η Γαλλία και η Γερμανία μετά την εμπλοκή που παρουσιάστηκε στο βρετανικό Κοινοβούλιο. Οι τελευταίες εξελίξεις δείχνουν πως οι πιθανότητες να εγκριθεί η επίθεση από το γαλλικό και το γερμανικό Κοινοβούλιο εξανεμίζονται.
Συγκεκριμένα, αναβρασμός επικρατεί στο Παρίσι εν όψει της γαλλικής εθνοσυνέλευσης που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Τετάρτη (σ.σ.: 4 Σεπτεμβρίου), ενώ αμηχανία υπάρχει και στο Βερολίνο, ειδικά αν αναλογιστεί κάποιος ότι σε λιγότερο από έναν μήνα θα πραγματοποιηθούν οι βουλευτικές εκλογές.
Η θέση της Τουρκίας
Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είχε την Πέμπτη κεκλεισμένων των θυρών σύσκεψη για το θέμα της Συρίας με κορυφαίους Τούρκους αξιωματούχους.
Στη σύσκεψη συμμετείχαν ο αρχηγός του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Στρατού, στρατηγός Necdet Özel, ο υπουργός Εξωτερικών Ahmet Davutoğlu, ο υπουργός Άμυνας İsmet Yılmaz, και ο αρχηγός των μυστικών υπηρεσιών Hakan Fidan. Η σύσκεψη, σύμφωνα με το πρακτορείο Anadolu, διήρκεσε περισσότερες από τρεις ώρες. Νωρίτερα, οι Özel, Fidan και Erdoğan είχαν την καθιερωμένη εβδομαδιαία συνάντησή τους με τον πρόεδρο της Τουρκικής Δημοκρατίας Abdullah Gül, στο Προεδρικό Μέγαρο.
Παρόλο που δεν ανακοινώθηκε κάτι μετά τις συσκέψεις αυτές, είναι φανερό πως εντάσσονται στην πολεμική ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί με το προαναγγελθέν στρατιωτικό πλήγμα εναντίον της Συρίας. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, ο τουρκικός στρατός έχει εκδώσει προειδοποίηση και βρίσκεται σε επιφυλακή για ενδεχόμενη επίθεση εναντίον τουρκικού εδάφους με χημικά από τη Συρία. Με επιθετική διάθεση η Τουρκία επιδιώκει να σπρώξει τη Δύση να πλήξει το καθεστώς Άσαντ στη Συρία και να βάλει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων τους αντάρτες, με απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός σουνιτικού συριακού κράτους.
Η Τουρκία, όπως γράφει η «Hürriyet Daily News», δεν αρκείται στα σχέδια περιορισμένου στρατιωτικού πλήγματος, που φαίνεται να επεξεργάζονται οι ΗΠΑ, αλλά καλεί τους δυτικούς συμμάχους της να αναλάβουν συντονισμένη δράση, ώστε να αναγκαστεί η Δαμασκός να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ειρηνευτικής διάσκεψης στη Γενεύη μαζί με τους αντικαθεστωτικούς αντάρτες.
Η Άγκυρα προειδοποίησε ότι θα συμμετάσχει σε διεθνή συνασπισμό δυνάμεων κατά του Άσαντ, αν ο ΟΗΕ δεν εγκρίνει κοινό σχέδιο δράσης. Η τουρκική αντιπολίτευση αποδοκιμάζει τα κυβερνητικά σχέδια.
Η Τουρκία εξετάζει το ενδεχόμενο να ενταχθεί σε πιθανό διεθνή συνασπισμό δυνάμεων υπό την καθοδήγηση των ΗΠΑ, με σκοπό την ανάληψη στρατιωτικής δράσης κατά του συριακού καθεστώτος, ανακοίνωσε την Τρίτη ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Μπουλέντ Αρίντς. Ωστόσο, οι κίνδυνοι για την ασφάλεια σε συνδυασμό με τις νομικές και πολιτικές προκλήσεις που συνεπάγεται μία τέτοια κίνηση, περιορίζουν τη δυνατότητα δράσης της κυβέρνησης. Ο Αρίντς διευκρίνισε ότι η Τουρκία θα συμμετείχε σε ένα διεθνή συνασπισμό με στόχο να τερματίσει τη σφαγή στη Συρία, τονίζοντας ότι ενδεχόμενη εμπλοκή της χώρας του θα είχε αποκλειστικά ανθρωπιστικά κίνητρα.
Στις δηλώσεις Αρίντς ήρθαν να προστεθούν και αυτές του τούρκου υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, ο οποίος χαρακτήρισε τη χρήση χημικών όπλων «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας», το οποίο «δεν μπορεί να μείνει ατιμώρητο». Ο Αχμέτ Νταβούτογλου ξεκαθάρισε ότι προτεραιότητα της χώρας του είναι να καταλήξει το Συμβούλιο Ασφαλείας των ΗΕ σε μία κοινή απόφαση για τη Συρία, ωστόσο η αδράνεια του Συμβουλίου έχει αρχίσει να ενοχλεί την Άγκυρα.
Η αντίδραση της Κίνας και η τοποθέτηση του Ιράν
Από την πλευρά της, η Κίνα έκανε άλλη μία έκκληση για ψυχραιμία ζητώντας από τη διεθνή κοινότητα να σεβαστεί τους παρατηρητές του ΟΗΕ στη Συρία αφήνοντάς τους να ολοκληρώσουν απερίσπαστοι το έργο τους (σ.σ.: θα αποχωρήσουν από τη χώρα το πρωί του Σαββάτου, σύμφωνα με δήλωση του Μπαν Κι-μουν).
«Η Κίνα καλεί όλα τα μέρη να επανεξετάσουν την κατάσταση με ψυχραιμία και να μην εκβιάσουν στρατιωτικές πρακτικές. Θυμίζουμε ότι ο υπέρτατος σκοπός είναι να δοθεί πολιτική λύση» δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας Γουάνγκ Γι.
Το Ιράν, από τη μεριά του, αρκέστηκε να δηλώσει διά στόματος του υπουργού Εξωτερικών του πως η μόνη χώρα που θα επωφεληθεί από μία ενδεχόμενη επέμβαση στη Συρία είναι το Ισραήλ, το οποίο η αλήθεια είναι πως παρακολουθεί καρτερικά τις εξελίξεις τηρώντας σιγήν ιχθύος.
Οι τίτλοι των βρετανικών Μέσων Ενημέρωσης
– BBC: Το Κοινοβούλιο βάζει στοπ στη βρετανική συμμετοχή στην επέμβαση
– Guardian: Τριγμοί στην κυβέρνηση Κάμερον μετά το μεγαλοπρεπές «όχι» της Βουλής
– Sky News: Η Βρετανία αρνείται τη συμμετοχή της στην επέμβαση
– Telegraph: Πανωλεθρία Κάμερον και ΗΠΑ στο Κοινοβούλιο
– Daily Mail: Σε βαθιά πολιτική κρίση εισέρχεται η κυβέρνηση Κάμερον
Οι τίτλοι στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού
– CNN: Θα προκαλέσει μονομερή δράση το βρετανικό «όχι»;
– Fox News: Θα συνεχίσουν μόνες οι ΗΠΑ;
– New York Times: Περιορισμένη δράση εξετάζει ο Ομπάμα μετά το βρετανικό «όχι»
– Los Angeles Times: Σε αναταραχή ο Λευκός Οίκος μετά το «όχι» της Βρετανίας
– Huffington Post: Η Βρετανία ρίχνει ταφόπλακα στην επέμβαση
– Wall Street Journal: Ετοιμάζονται για «μοναχική» επέμβαση οι ΗΠΑ.
