Η ξεκούραση κι ο ύπνος αποτελούν στοιχειώδεις ανάγκες του σώματος, της ψυχής και του πνεύματος. Αν δεν τις καλύπτουμε τακτικά σε ικανοποιητικό βαθμό, αργά ή γρήγορα θ’ αρρωστήσουμε. Ένα πρώτο και βασικό σύμπτωμα ελλιπούς ξεκούρασης και ύπνου είναι η κόπωση. Συνήθως γνωρίζουμε πολύ καλά σε τι οφείλεται η κούραση που νιώθουμε και που μας περνάει, μόλις ξεκουραστούμε και κοιμηθούμε αρκετά. Υπάρχουν όμως μορφές κούρασης, απ’ τις οποίες δεν μπορούμε να απαλλαγούμε ακόμα και αν κοιμηθούμε αρκετά η πολύ περισσότερο απ’ ότι συνήθως και οι οποίες καλύπτουν σαν βαριά ομίχλη την καθημερινότητά μας επηρεάζοντας σημαντικά τον τρόπο που λειτουργούμε.
Γράφει ο Dr Gabi Hoffbauer, παθολόγος ειδικός σε θέματα ψυχοσωματικής υγείας.
Αυτό το είδος κούρασης μπορεί να οφείλετε σε διάφορες ορμονικές διαταραχές όπως η υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα ή οι διακυμάνσεις των τιμών του αίματος και των γενετικών ορμονών ή ακόμα να αποτελεί και ένδειξη καταθλιπτικής διάθεσης. Ωστόσο η συχνότερη αιτία της χρόνιας κόπωσης είναι το αρνητικό στρες, η διαρκής πίεση, οι άλυτες διενέξεις, οι πολλές έγνοιες αλλά και η βαθιά απόρριψη των δεδομένων συνθηκών της ζωής μας και της πορείας που ακολουθούμε.
Η μόνιμη κούραση μπορεί να είναι ένα χαρακτηριστικό σημάδι της νοημοσύνης του σώματος, που μας ειδοποιεί ότι έχουμε μπουχτίσει από μια κατάσταση ότι κατά βάθος δεν θέλουμε και δεν μπορούμε να την ανεχτούμε άλλο, ακόμα κι αν η λογική μας επιμένει να βλέπει μόνο τα πλεονεκτήματά της.
Αυτό το είδος της κούρασης υποδηλώνει- τις περισσότερες φορές- μια μορφή άρνησης, ένα ήπιας μορφής αντανακλαστικό του συνδρόμου της ολοκληρωτικής απόσυρσης, με το οποίο θέλουμε να αποφύγουμε μια ανυπόφορη κατάσταση ή και να πάψουμε να έχουμε ακραία αρνητικά συναισθήματα. Κάθε άνθρωπος νιώθει δυσάρεστα σε διαφορετικές καταστάσεις. Η πεθερά που βρίσκεται μέσα στο σπίτι, μουρμουρίζει διαρκώς, τα ξέρει όλα και ανακατεύεται σε όλα μπορεί να μας προξενήσει την ίδια χρόνια κόπωση με ένα μισητό επάγγελμα ή ένας ανυπόφορος συνάδελφος. Πέρα από αυτά, υπάρχουν άπειρες καταστάσεις που μπορούν να κάνουν έναν άνθρωπο δυστυχισμένο, χωρίς να το συνειδητοποιεί απόλυτα. Γιατί η λογική συχνά αντιστέκεται σθεναρα και δεν θέλει να δει την δυσαρέσκεια.
Όποιος όμως εμπιστεύεται τη σωματική νοημοσύνη κι ακούει τα μηνύματα που του στέλνει το σώμα του, πρέπει να αναζητήσει χωρίς καθυστέρηση της αιτίες της μόνιμης κόπωσης και να επιδιώξει μια αλλαγή προς το καλύτερο.
Το ζευγάρι, για παράδειγμα, μπορεί να πάρει αποστάσεις από την πεθερά και να μην έχει άμεση επαφή μαζί της ή εκείνη να μένει σε ξεχωριστό διαμέρισμα. Όσο πιο νωρίς αναγνωρίσετε ότι η μόνιμη κούραση αποτελεί ένδειξη σοβαρής δυσαρέσκειας και προσπαθήσετε να αλλάξετε την κατάσταση, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος να μετατραπεί η κόπωση σε κατάθλιψη και σε σύνδρομο ολοκληρωτικής εξουθένωσης(burn out) του οργανισμού.
Στη χρόνια κόπωση φανερώνεται συχνά η υπερβολική επιβάρυνση από μια κατάσταση, που εμείς οι ίδιοι δεν έχουμε καν αντιληφθεί (ή δεν θελήσαμε να αντιληφθούμε), επειδή έτσι κι αλλιώς δεν βλέπουμε πουθενά διέξοδο. Απ’ τη μια πλευρά είναι τα επαγγελματικά ραντεβού, που δεν μπορούν ν’ αναβληθούν, απ’ την άλλη τα παιδιά, που πρέπει να πάνε στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο, τα ψώνια, το μαγείρεμα, το συγύρισμα, οι γονείς και τα πεθερικά, που χρειάζονται φροντίδα, το τραπέζωμα των φίλων, η τακτοποίηση των οικονομικών, τα σχέδια για τις επόμενες διακοπές, – και ότι άλλο μπορείτε να σκεφτείτε για να συμπληρώσετε αυτή τη λίστα.
Είναι αλήθεια ότι ο χρόνος που μένει για τις δικές σας ανάγκες, ιδίως αυτές που αφορούν το σώμα σας, είναι ελάχιστος. Μην απορείτε, λοιπόν, που το σώμα δείχνει με συγκεκριμένα σημάδια τις ελλείψεις αυτής της ιδιαίτερα πιεστικής ζωής- μ’ένα αίσθημα κόπωσης, για παράδειγμα, που γίνεται όλο και πιο επώδυνο και βασανιστικό, αφού η κούραση δεν φεύγει ούτε και με τις πολλές ώρες ύπνου το Σαββατοκύριακο.
Κι όμως, αντί ν’ αντιληφθούμε τις πολύτιμες υποδείξεις της σωματικής μας νοημοσύνης και να προσπαθήσουμε ν’αλλάξουμε προς το θετικό τα πράγματα, πίνουμε ακόμη περισσότερο καφέ το πρωί, επισκεπτόμαστε τον ένα γιατρό μετά τον άλλο και μερικές φορές πηγαίνουμε επιπλέον σε κάποιον εναλλακτικό θεραπευτή, ελπίζοντας ότι κάποιος από αυτούς θα μας βγάλει απ΄ το αδιέξοδο της υγείας μας- την αγιάτρευτη κόπωση. Ίσως φταίει ο φόβος, ότι δεν μπορούμε ν’ αλλάξουμε τίποτα, που δυσκολευόμαστε τόσο πολύ να δεχτούμε ότι η χρόνια αυτή κόπωση αποτελεί ένα μήνυμα του σώματος μας, που επισημαίνει τη βαθιά δυσαρέσκειά μας ή την ανυπόφορη πίεση που νιώθουμε. Και μέσα απ’αυτή την απόλυτη κούραση και απελπισία, συχνά αδυνατούμε να δούμε ότι σχεδόν πάντα, ακόμα και στις πιο μπερδεμένες καταστάσεις, υπάρχουν δυνατότητες γι’αλλαγή προς το καλύτερο.
Το Σύνδρομο της Ολοκληρωτικής Εξουθένωσης (Burn Out)
Αναφερόμαστε σ’ αυτό το σύνδρομο όταν κάποιος υποφέρει για μεγάλο χρονικό διάστημα από βαριάς μορφής βασανιστική κόπωση και εξάντληση, που διαρκώς επιδεινώνεται. Αυτοί που κυρίως πλήττονται απ’ το φαινόμενο της απόλυτης εξάντλησης είναι όσοι ασκούν κοινωνικό λειτούργημα και προσφέρουν με αυταπάρνηση τις υπηρεσίες τους. Κατά τη διάρκεια της καθημερινής άσκησης της επαγγελματικής τους δραστηριότητας, που συνδέεται συχνά με διαρκές στρες και μόνιμο φόρτο εργασίας, νιώθουν αρκετές φορές να διαψεύδονται οι προσδοκίες τους. Έτσι, ο αρχικός τους ενθουσιασμός μετατρέπεται σε απαισιοδοξία, σε αίσθημα κενού, σε πεσιμισμό, απελπισία και μελαγχολία. Συχνά έρχονται να προστεθούν και σωματικά προβλήματα, όπως πονοκέφαλοι, πόνοι στην πλάτη, αναπνευστικά και καρδιολογικά προβλήματα, κοιλιακοί πόνοι, προβλήματα του πεπτικού συστήματος, ζαλάδες και συχνές λοιμώξεις.
Χαρακτηριστικό, ωστόσο, αυτών των ανθρώπων είναι ότι κλείνουν τα μάτια τους στα μηνύματα της σωματικής τους νοημοσύνης (που γίνονται όλο και πιο έντονα) και στα προβλήματα που κρύβονται πίσω από αυτά.
Μολονότι η νοημοσύνη του σώματος αγωνίζεται όλο και πιο επίμονα να επιστήσει τη προσοχή μας σε αυτές τις δυσεπίλυτες καταστάσεις (καταφεύγοντας σε όλο και πιο σκληρά μέσα), για να αντιληφθούμε πόσο αυτοκαταστροφική είναι αυτή η συμπεριφορά μας, εμείς αρνούμαστε να καταλάβουμε. Πηγαίνουμε απ’ τον ένα γιατρό στον άλλο, ελπίζοντας σε μια “αποτελεσματική” θεραπεία, που θα μας απαλλάξει από την κούραση. Πολύ συχνά είναι αδύνατον να λύσει κανείς τέτοια προβλήματα μόνο μέσω της επαφής και του διαλόγου με τη σωματική νοημοσύνη. Το σύνδρομο της ολοκληρωτικής εξουθένωσης είναι μία σοβαρή ασθένεια. Συνήθως απαιτείται μακροχρόνια ψυχοθεραπεία – στην αρχή είναι προτιμότερο σε ειδική κλινική για ψυχοσωματικές ασθένειες- ώστε με την κατάλληλη αγωγή να θεραπευτεί σε μόνιμη βάση η ίδια η ασθένεια και όχι μόνο το σύμπτωμά της (η κόπωση).
