Ολική Αρθροπλαστική Γόνατος. Επιμέλεια -Συγγραφή: Ιωάννης Μπουντούρης, Παναγιώτης Μπουντούρης

     ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΓΙΑ ΟΛΙΚΗ ΑΡΘΡΟΠΛΑΣΤΙΚΗ ΓΟΝΑΤΟΣ

Τι είναι ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΓΟΝΑΤΟΣ(Ο.Α.); Είναι η φθορά του αρθρικού χόνδρου των αρθρούμενων επιφανειών του γόνατος, είτε πρωτοπαθώς ένεκα εκφύλισης από τη χρήση και την ηλικία, είτε δευτεροπαθώς ένεκα τραυματισμού ή κατάγματος (ο αρθρικός χόνδρος δεν αναγεννάται) που κόλλησε σε πλημμελή θέση, φλεγμονών, μολύνσεων, μετεγχειρητικών λοιμώξεων ή ακόμη από άλλες μεταβολικές νόσους ή άσηπτες φλεγμονές (λαχνοοζώδης υμενίτις κ.λ.π.). Η οστεοπόρωση δεν προκαλεί άμεσα αρθρίτιδα.

Παράγοντες κινδύνου

Η νόσος είναι πολυπαραγοντική: ενοχοποιείται η προχωρημένη ηλικία, το αυξημένο βάρος (παχυσαρκία), το γυναικείο φύλο, η φλεγμονή, η υπερκαταπόνηση της άρθρωσης, οι γενετικοί παράγοντες (πυκνικός τύπος, κληρονομικότητα), τα νοσήματα των αρθρώσεων, τα μεταβολικά νοσήματα. Η αναλογία ανδρών 37%, γυναίκες 53% αλλά ποικίλλει ανάλογα την κλείδωση και την ηλικία.

Συμπτωματολογία

Πόνος που αρχικά είναι ήπιος και εμφανίζεται κατά το περπάτημα και σταδιακά γίνεται επίμονος και ενοχλητικός ακόμη και σε ηρεμία. Δυσκαμψία στην άρθρωση του γόνατος, ευαισθησία, πρωινή δυσκινησία, πρήξιμο, κριγμός (τρίξιμο), εύκολη κούραση. Σε προχωρημένες καταστάσεις υπάρχει δυσκολία στο περπάτημα και στη δυνατότητα αυτοεξυπηρέτησης.

Διάγνωση

Ιστορικό, κλινική εικόνα, φυσική εξέταση, ακτινογραφίες, παρακλινικός έλεγχος, αποκλεισμός άλλων καταστάσεων.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Συντηρητική

Επιβράδυνση: Αποφυγή εκλυτικών παραγόντων, εκγύμναση μυϊκών μαζών πέριξ της αρθρώσεων.

Καταπολέμηση συμπτωμάτων: με φυσικά μέσα (παγο- θερμοθεραπεία, φυσικοθεραπεία, λουτροθεραπεία, κινησιοθεραπεία)

Φαρμακευτική: αναλγητικά, αντιφλεγμονώδη, φάρμακα και φάρμακα αναζωογόνησης χόνδρου

 

Οι ενδαρθρικές ενέσεις απαιτούν έμπειρο ορθοπεδικό και μόνο σε στοχευμένα σημεία στο γόνατο. Εγχύσεις:

1. Υαλουρονικού οξέως μόνο σε πρώιμα στάδια με αμφίβολα αποτελέσματα.

2. Ενέσεις κορτιζόνης στα πολύ πρώιμα στάδια, 2-3 ενέσεις ανά 15νθήμερο εφάπαξ μέσα στους εκφυλισμένους μηνίσκους.

 

Οι αλοιφές, κρέμες, επιθέματα: άνευ αξίας, προσωρινή ίσως μικρή ανακούφιση λόγω ερεθισμού δέρματος και αύξησης εν τω βάθει κυκλοφορίας. ΠΡΟΣΟΧΗ κάνουν αλλεργίες και δερματίτιδες.

 

Υπάρχει ριζική θεραπεία της Ο.Α.; Πότε γίνεται; Τι είναι;

 

Η ριζική θεραπεία καθορίζεται από το στάδιο της νόσου και την ηλικία.

Σαν τέτοια χαρακτηρίζεται η ολική αρθροπλαστική μιας άρθρωσης που συνίσταται στη πλήρη αντικατάσταση των αρθρικών επιφανειών με μεταλλικά εμφυτεύματα μεταξύ των οποίων παρεμβάλλεται πλαστικό υψηλής αντοχής ή κεραμεικό ή σπάνια μέταλλο. Η εν λόγω τεχνική ξεκίνησε εδώ και 60 χρόνια με αντικατάσταση της άρθρωσης του ισχίου (γοφού) και σταδιακά επεκτάθηκε σε όλες τις αρθρώσεις (γόνατο, ώμο, αγκώνα, καρπό, δάχτυλα και στους μεσοσπονδύλιους δίσκους). Η αποτελεσματικότητά της είναι πολύ ικανοποιητική στα κάτω άκρα, εφόσον εκτελεστεί όταν υπάρχει απόλυτη ένδειξη με άψογη τεχνική και από έμπειρο και ικανό χειρουργό που συμβάλλει στην εκμηδένιση των επιπλοκών και των κινδύνων από μια μεγάλη επέμβαση. Υπάρχουν διάφορα μοντέλα αρθροπλαστικής κατασκευασμένα από τιτάνιο, ανοξείδωτο, χρωμιοκοβάλτιο, αρθρούμενα τα διάφορα τμήματα με μέταλλο- πλαστικό ή κεραμεικό- πλαστικό ή κεραμεικό-κεραμεικό ή μέταλλο με μέταλλο. Η στερέωση τους στα οστά γίνεται είτε με ακριβή εφαρμογή – πρεσαριστά (press – fit)που ακολουθείται από ανάπτυξη οστού στο μέταλλο (σε νέα ή βιολογικώς νέα άτομα) ή με τη παρεμβολή ενός ειδικού υλικού- κόλλας (ακρυλικό τσιμέντο). Η διάρκεια ζωής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Μπορεί όμως να γίνει αντικατάσταση με νέα εμφυτεύματα.

 

Τι κερδίζει ο ασθενής;

 

Πρώτος στόχος είναι η απαλλαγή από το πόνο, η αποκατάσταση του εύρους κίνησης της άρθρωσης που επιτρέπει τη επάνοδο σε σχεδόν φυσιολογική δραστηριότητα, η αποτροπή – ανάσχεση οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων παρακειμένων αρθρώσεων ή της σπονδυλικής στήλης, αφού αναστέλλεται η υπέρχηση τούτων, με τη συμμετοχή της νέας άρθρωσης στη καθημερινή δραστηριότητα. Σε αυτό συμβάλλει και η αποκατάσταση της χωλότητας (κούτσεμα) που συντελεί στην αποκατάσταση της αυτοπεποίθησης του ασθενούς που επανεντάσσεται στη καθημερινότητά του με πλήρη αυτοεξυπηρέτηση και των πλέον ηλικιωμένων.

 

Προετοιμασία για την επέμβαση

Κατά το δυνατόν ενίσχυση των λειτουργιών του οργανισμού, έλεγχος ζωτικών οργάνων, εκγύμναση μυών, προγραμματισμός, απαιτούμενη ποσότητα αίματος, προσδιορισμός ομάδας αίματος και λήψη δειγμάτων αίματος για πρόσφατες εξετάσεις και διασταύρωση αίματος. Ο ασθενής φέρει μαζί του ατομικά είδη, βακτηρίες ή «Π».

Η επέμβαση (Ο.Α.) στα κάτω άκρα γίνεται συνήθως με ραχιαία ή επισκληρίδια αναισθησία που είναι σχετικά ανώδυνος, ενώ ο μετεγχειρητικός πόνος των πρώτων ωρών (24 ωρο) αντιμετωπίζεται με αναλγητικά. Μετεγχειρητικά και για 2 έως 3 εβδομάδες μπορεί να χορηγηθούν αναλγητικά.

 

Πόσο διαρκεί η επέμβαση;

 

Συνήθως μετά την εκτέλεση της αναισθησίας η εγχείρηση διαρκεί 1,5 με 2,5 ώρες ανάλογα με την ιδιαιτερότητα του ασθενή και το στάδιο της πάθησης. Ακολουθεί παρακολούθηση του ασθενούς για μια περίπου ώρα στην αίθουσα ανάνηψης και εν συνεχεία ο ασθενής μεταφέρεται στο θάλαμο νοσηλείας του όπου παρακολουθείται εντατικά και στενά. Συνήθως δεν τίθεται νάρθηκας εκτός ειδικών περιπτώσεων. Ο ασθενής κινητοποιείται την ίδια μέρα στο κρεβάτι του και την επομένη εκτός κλίνης με μερική φόρτιση του σκέλους που διαρκεί για 6 εβδομάδες και μετά ελεύθερη βάδιση.

 

Μετάγγιση αίματος

 

Κατά κανόνα είναι αναγκαία η κατάθεση 2-3 φιαλών αίματος από το συγγενικό περιβάλλον για το προγραμματισμό χειρουργείου. Η χορήγησή του όμως δεν είναι υποχρεωτική και καθορίζεται από τις ιδιαιτερότητες του χειρουργείου την ικανότητα του χειρουργού και όλης της χειρουργικής ομάδας και την προεγχειρητική και μετεγχειρητική κατάσταση ασθενούς.

 

Φυσικοθεραπεία

 

Άρχεται από την επομένη του χειρουργείου αν και καλό θα είναι ο ασθενής να έχει διδαχθεί προεγχειρητικά. Αποβλέπει στη κινητοποίηση- καθοδήγηση- βάδιση του ασθενούς σύμφωνα με τις οδηγίες του ιατρού, ενδυνάμωση των μυών και ενεργητική κινητοποίηση του γόνατος. Η ενίσχυση των αναπνευστικών κινήσεων και η ενεργητική κινητοποίηση και των λοιπών αρθρώσεων είναι επιβεβλημένη.

 

Μετεγχειρητική Πορεία

 

Ο ασθενής παραμένει στο νοσοκομείο από 1 έως 2 εβδομάδες χωρίς να αποκλείεται έξοδος μετά τη 3η – 4η μετεγχειρητική ημέρα, οπότε γίνεται η πρώτη αλλαγή του τραύματος που καθορίζει τη συνέχιση ή όχι της αντιβίωσης που συνήθως λαμβάνει ο χειρουργημένος ασθενής. Από την επόμενη του χειρουργείου ο ασθενής μπορεί να σταθεί όρθιος να καθίσει στη λεκάνη και ουσιαστικά να αυτοεξυπηρετηθεί ενώ πλήρης αποκατάσταση αναμένεται εντός 3μήνου. Η οδήγηση είναι εφικτή μετά τις πρώτες 6 εβδομάδες ενώ το μπάνιο είναι εφικτό μετά τη 3η μετεγχειρητική ημέρα με ειδική μέριμνα να μη ματώσει το τραύμα (χρησιμοποιείται μόνο σαπούνι και νερό). Η αφαίρεση ραμμάτων γίνεται τη 15η μετεγχειρητική ημέρα και έπειτα, εφόσον το τραύμα έχει επουλωθεί ικανοποιητικά.

Επιπλοκές

Η επέμβαση μπορεί να οδηγήσει σε κάποιες επιπλοκές, κυριότερες από τις οποίες είναι:

η θρομβοεμβολική νόσος τα ποσοστά της οποίας ελαττώνονται με φαρμακευτικά μέσα και με γρήγορη κινητοποίηση του ασθενούς

η φλεγμονή που ελέγχεται με κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή και τακτικό έλεγχο του τραύματος

κακή ευθυγράμμιση της πρόθεσης που εξαρτάται από την εμπειρία και την ικανότητα του χειρουργού

ΜΙΝΙ προσπέλαση – Ελάχιστα παρεμβατική χειρουργική

Τα τελευταία χρόνια η ολική αρθροπλαστική του γόνατος γίνεται με ελάχιστα παρεμβατικές τεχνικές και μικρές τομές στο δέρμα και στους υποκείμενους ιστούς. Είμαστε λάτρεις της ανωτέρω τεχνικής διότι αποφεύγονται οι μεγάλες δύσμορφες ουλές που ρικνούμενες ενέχουν το κίνδυνο δυσκαμψίας. Η μίνι προσπέλαση συνοδεύεται από σεβασμό των μαλακών μορίων, η ακεραιότητα των οποίων είναι μεγίστης σπουδαιότητας για το μετεγχειρητικό πόνο και την ταχύτερη μετεγχειρητική κινητοποίηση και αποκατάσταση. Πρόκειται για μέθοδο ελάχιστα παρεμβατική και άρα η ανάγκη για μετάγγιση αίματος είναι μικρότερη. Το μόνο μειονέκτημά της είναι η μεγαλύτερη δυσκολία στον χειρουργό και στους βοηθούς του που πρέπει να έχουν μεγαλύτερη προσοχή, υπομονή και επιμονή. Για όλους αυτούς τους λόγους νομίζω ότι αξίζει τον κόπο. Ο ασθενής με το νέο εμφύτευμά του δύναται να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του.

Α’ ΟΡΘΟΠΕΔΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΠΑΝΑΡΚΑΔΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗΣ

ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΗΣ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ –  ΣΥΓΓΡΑΦΗ: ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΗΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΥΝΤΟΥΡΗΣ