Από τα στοιχεία τα οποία δημοσιεύει σήμερα η «ΜτΚ» αποκαλύπτεται ότι οι φαρμακευτικές χορηγούν κατ’ έτος δεκάδες εκατομμύρια ευρώ σε συγκεκριμένους γιατρούς, τα οποία διοχετεύονται μέσω των περίφημων ερευνητικών πρωτοκόλλων για την πειραματική δοκιμή νέων φαρμάκων. Το όλο παιχνίδι παίζεται στις πλάτες του χειμαζόμενου Εθνικού Συστήματος Υγείας, το οποίο παραχωρεί υποδομές και επιστημονικό ανθρώπινο δυναμικό, χωρίς να έχει το παραμικρό όφελος.
Οι ψίθυροι και η καχυποψία γύρω από το πάρτι των εκατομμυρίων ευρώ με πρωταγωνιστές συγκεκριμένες φαρμακευτικές εταιρείες και ολιγάριθμα στελέχη του ΕΣΥ ήταν συνεχείς. Ωστόσο τον τελευταίο καιρό, μετά την υποχρεωτική ανάρτηση των στοιχείων των ερευνητικών προγραμμάτων στη Διαύγεια, αποκαλύφθηκε το πραγματικό μέγεθος αυτής της συναλλαγής, η οποία είναι μεν νόμιμη, αλλά προκαλεί αντιδράσεις στις τάξεις των νοσοκομειακών γιατρών, καθώς και των διοικήσεων των νοσοκομείων.
ΔΟΚΙΜΕΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
Ως όχημα για τη διακίνηση των εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ χρησιμοποιείται η πειραματική κλινική δοκιμή νέων φαρμάκων. Οι εταιρείες απευθύνονται αρχικά στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκου, από τον οποίο παίρνουν προέγκριση. Εν συνεχεία απευθύνονται σε συγκεκριμένους γιατρούς, κατά βάση διευθυντές κλινικών μεγάλων νοσοκομείων, οι οποίοι αναλαμβάνουν να εισαγάγουν το φάρμακο για δοκιμαστική εφαρμογή στη μονάδα τους. Προηγουμένως δίνεται έγκριση από το επιστημονικό συμβούλιο και τη διοίκηση του νοσοκομείου. «Οι εγκρίσεις αυτές είναι τυπικές, αφού σχεδόν ποτέ δεν έχει απορριφθεί ανάλογη αίτηση», επισημαίνει διοικητικό στέλεχος μεγάλου νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Μέλος του επιστημονικού συμβουλίου άλλου νοσοκομείου αναφέρει στη «ΜτΚ» ότι «το κάθε αίτημα συνοδεύεται από έκθεση ως και 800 σελίδων, την οποία ουδείς μελετά. Εμπιστευόμαστε τη γνώμη του διευθυντή της κλινικής, ο οποίος υποβάλλει το αίτημα, και συναινούμε».
ΕΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ
Όπως εξηγεί πρώην διοικητής υγειονομικής περιφέρειας, «η διαδικασία για την πειραματική εφαρμογή ενός φαρμάκου στην Ελλάδα είναι διάτρητη, καθώς τα επιστημονικά συμβούλια των νοσοκομείων καλούνται να απαντήσουν με ένα ‘ναι’ ή ένα ‘όχι’ στο αίτημα του γιατρού. Στο εξωτερικό η κάθε αίτηση βαθμολογείται βάσει συγκεκριμένων αντικειμενικών κριτηρίων και, εάν συμπληρώσει την απαραίτητη ελάχιστη βαθμολογία, τότε μόνο εισάγεται το φάρμακο προς δοκιμή. Διαφορετικά απορρίπτεται».
Ενδεικτικό της διαφοράς μεταξύ των δύο μεθόδων έγκρισης των ερευνητικών προγραμμάτων είναι αυτό που συνέβη το 2012 στα νοσοκομεία που υπάγονται στην 4η Υγειονομική Περιφέρεια (4η ΥΠΕ). «Στις αρχές του 2012 ο τότε διοικητής της 4ης ΥΠΕ Κώστας Τσιτουρίδης άλλαξε επί το αυστηρότερο τον τρόπο αξιολόγησης των ερευνητικών προγραμμάτων από τα επιστημονικά συμβούλια. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εγκριθούν μόλις τρία τέτοια προγράμματα, από ένα σε «Ιπποκράτειο», «Θεαγένειο» και «ΑΧΕΠΑ», έναντι δεκάδων τα προηγούμενα χρόνια», αναφέρει μέλος επιστημονικού συμβουλίου ενός εκ των τριών νοσοκομείων.
ΑΜΟΙΒΑΙΟ ΟΦΕΛΟΣ
Μέσω των πειραματικών πρωτοκόλλων αποκομίζουν όφελος και οι δύο πλευρές. Οι εταιρείες, πριν να αιτηθούν την αδειοδότηση για τη διάθεση ενός φαρμάκου στην αγορά, πρέπει να προσκομίσουν τα θετικά συμπεράσματα από την πειραματική εφαρμογή του σε τουλάχιστον επτά με οκτώ διαφορετικές χώρες. Επιπλέον τα τεράστια ποσά που διαθέτουν στους γιατρούς εμφανίζονται ως δαπάνες, μειώνοντας έτσι τα φορολογητέα κέρδη τους. Παράλληλα μέσω αυτών των ερευνητικών προγραμμάτων αποκτούν μόνιμη σχέση συνεργασίας με τα μεγαλύτερα νοσοκομεία της χώρας μέσω του σταθερού δικτύου των στελεχών του ΕΣΥ με τα οποία συνεργάζονται. Από την άλλη μία σχετικά μικρή ομάδα γιατρών καρπώνεται τα δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, ενώ μέσω των επαναλαμβανόμενων προγραμμάτων γιατροί και εταιρείες αναπτύσσουν ουσιαστικά μόνιμη σχέση συνεργασίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
ΧΑΜΕΝΑ ΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
Γκρίνιες ακούγονται ολοένα και εντονότερα και από διοικήσεις νοσοκομείων. «Το νοσοκομείο, παρότι διαθέτει τις υποδομές, καθώς και το επιστημονικό δυναμικό του, δεν έχει το παραμικρό όφελος από αυτά τα προγράμματα», αναφέρει ανώτατο διοικητικό στέλεχος ενός από τα παλαιότερα νοσοκομεία της Θεσσαλονίκης. Από τα τεράστια ποσά που διατίθενται μόλις το 15% κατατίθεται στον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Έρευνας και Ανάπτυξης (ΕΛΚΕΑ), τον οποίο διαχειρίζονται οι υγειονομικές περιφέρειες συνήθως για τις δικές τους ανάγκες. Στέλεχος μιας από τις ΥΠΕ που εδρεύουν στη Θεσσαλονίκη αναγνωρίζει το πρόβλημα λέγοντας: «Πράγματι έχουν δίκιο τα νοσοκομεία. Το ζήτημα έχει τεθεί στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, η οποία προωθεί νομοθετική ρύθμιση που θα προβλέπει μέρος του ΕΛΚΕΑ, γύρω στο 10%, να κατατίθεται απευθείας στα νοσοκομεία».
ΣΥΓΚΕΚΑΛΥΜΜΕΝΟΣ ΧΡΗΜΑΤΙΣΜΟΣ
«Οι πάντες γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει, αλλά κανείς δεν τολμά να κάνει κάτι. Το θέμα έχει τεθεί διαχρονικά σε όλες τις ηγεσίες του υπουργείου Υγείας, από τις οποίες ζητήθηκε να αλλάξει ο τρόπος εφαρμογής και ελέγχου αυτών των προγραμμάτων αλλά εις μάτην», υπογραμμίζει στέλεχος της Ομοσπονδίας Νοσοκομειακών Γιατρών. Τονίζει δε πως «στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων η χρηματοδότηση αυτών των ερευνητικών προγραμμάτων συνιστά ουσιαστικά συγκεκαλυμμένη νομιμοφανή μορφή χρηματισμού».
Σε κάθε ερευνητικό πρόγραμμα εκτός από τον επικεφαλής, συνήθως διευθυντή μιας κλινικής, συμμετέχουν και άλλοι γιατροί ή και νοσηλευτές, οι οποίοι επίσης αμείβονται. «Υπάρχουν διευθυντές οι οποίοι είναι έντιμοι απέναντι στους συναδέλφους τους και κατανέμουν δίκαια τους πόρους κάθε προγράμματος. Στις περισσότερες των περιπτώσεων όμως οι υπόλοιποι συνεργάτες του προγράμματος παίρνουν ψίχουλα», επισημαίνει μέλος επιστημονικού συμβουλίου νοσοκομείου της Θεσσαλονίκης. Αναφέρει μάλιστα πως πριν από λίγο καιρό υπήρξε αναστάτωση σε κλινική μεγάλου νοσοκομείου της δυτικής Θεσσαλονίκης, όταν γιατροί και νοσηλευτές που συμμετείχαν σε ερευνητικό πρόγραμμα ανακάλυψαν μέσω της Διαύγειας ότι ο διευθυντής της κλινικής κρατούσε για λογαριασμό του το 90% της συνολικής χρηματοδότησης του προγράμματος, δίνοντας σε αυτούς μόλις το 10%.
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ Οι κορυφαίοι της Θεσσαλονίκης
Οι άνθρωποι των φαρμακευτικών εταιρειών είναι συνήθως διευθυντικά στελέχη μεγάλων κλινικών των μεγαλύτερων νοσοκομείων της Θεσσαλονίκης. Λόγω του επιστημονικού αντικειμένου τους προτιμώνται οι αιματολογικές, καρδιολογικές, πνευμονολογικές, ογκολογικές και νευρολογικές κλινικές. Αρκετά ερευνητικά προγράμματα υλοποιούνται και μέσω των παθολογικών, ψυχιατρικών και ορθοπεδικών κλινικών, των διαβητολογικών ιατρείων, των μονάδων εντατικής θεραπείας και τεχνητού νεφρού κ.ο.κ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία αντλήσαμε από τη Διαύγεια τη διετία 2011-2012 στα ερευνητικά προγράμματα των φαρμακευτικών εταιρειών που εφαρμόστηκαν στα νοσοκομεία της Βόρειας Ελλάδας απασχολήθηκαν 65 γιατροί. Ωστόσο την κύρια χρηματοδότηση απορρόφησαν στελέχη του ΕΣΥ από τις παρακάτω κλινικές των «Παπανικολάου» και «Παπαγεωργίου»:
• Αιματολογική του «Παπανικολάου»: Διεκπεραίωσε συνολικά δεκαεπτά ερευνητικά προγράμματα για λογαριασμό οκτώ εταιρειών έναντι συνολικής αμοιβής 1.056.110,59 ευρώ, την οποία διαχειρίστηκαν δύο επιστημονικοί υπεύθυνοι.
• Αιματολογικό τμήμα του «Παπαγεωργίου»: Υλοποιήθηκαν οκτώ προγράμματα για τρεις εταιρείες, τα οποία ανατέθηκαν σε δύο επιστημονικούς υπευθύνους έναντι ποσού 443.959,01 ευρώ.
• Α’ και Β’ Παθολογική κλινική του «Παπανικολάου»: Έτρεξαν δώδεκα προγράμματα για λογαριασμό επτά εταιρειών με τρεις επιστημονικούς υπευθύνους έναντι 384.080,46 ευρώ.
• Πνευμονολογική κλινική του «Παπαγεωργίου»: Εφαρμόστηκαν εννέα προγράμματα για λογαριασμό πέντε εταιρειών με έναν υπεύθυνο έναντι αμοιβής 340.970,75 ευρώ.
• Παθολογική κλινική του «Παπαγεωργίου»: Εφαρμόστηκαν οκτώ προγράμματα για επτά εταιρείες με δύο υπευθύνους έναντι 228.716,78 ευρώ.
• Γαστρεντερολογική κλινική του «Παπανικολάου»: Υλοποιήθηκε ένα πρόγραμμα για λογαριασμό μιας εταιρείας με έναν επιστημονικό υπεύθυνο και αμοιβή 129.252,50 ευρώ.
• Καρδιολογική κλινική του «Παπαγεωργίου»: Υλοποιήθηκαν έξι προγράμματα για έξι εταιρείες με δύο επιστημονικούς υπευθύνους έναντι ποσού 204.250,60 ευρώ.
• Νευρολογική κλινική του «Παπαγεωργίου»: Εφαρμόστηκε ένα πρόγραμμα για μία εταιρεία με έναν επιστημονικό υπεύθυνο έναντι 115.057 ευρώ.
• Διαβητολογικό τμήμα του «Παπαγεωργίου»: Εφαρμόστηκαν επτά προγράμματα για πέντε εταιρείες με τον ίδιο επιστημονικό υπεύθυνο έναντι ποσού 98.245,73 ευρώ.
• Νευρολογική κλινική του «Παπανικολάου»: Έτρεξαν δύο προγράμματα για δύο εταιρείες με έναν επιστημονικό υπεύθυνο προς 73.215,35 ευρώ.
Του Νίκου Ηλιάδη
http://www.makthes.gr/news/reportage/103291/
