Οι άλλες χώρες ανακτούν το νερό τους. Η Ελλάδα το ξεπουλάει

Το νερό αποτελεί το πιο απαραίτητο συστατικό για το ανθρώπινο σώμα. Είμαστε κατά 70% νερό. Για να συμπληρώνονται οι καθημερινές απώλειες, χρειάζεται να πίνουμε 8-10 ποτήρια νερό ημερησίως. Χωρίς τροφή, μονάχα με την πρόσληψη νερού, ζει κανείς μέχρι δύο μήνες. Χωρίς νερό, ζει μέχρι πέντε ημέρες. Το νερό είναι δημόσιο αγαθό. Για κάποιους. Για άλλους είναι επένδυση που λόγω του «απαραίτητου» της φύσεώς του, φέρνει κέρδη. Στα σίγουρα. «Risk-free» (άνευ ρίσκου) το λένε.

Σε εκπομπή που είχε μεταδοθεί στην ΕΤ1 ο Peter Brabeck Letmathe πρόεδρος του Δ.Σ. της Nestle είχε πει: «Είναι ζήτημα αν πρέπει να ιδιωτικοποιήσουμε τη φυσική παροχή νερού για τον κόσμο. Υπάρχουν δύο διαφορετικές γνώμες. Η μία, που τη θεωρώ ακραία, […] θεωρεί το νερό δημόσιο δικαίωμα. Αυτό σημαίνει ότι ως άνθρωπος πρέπει να έχει δικαίωμα στο νερό. Αυτή είναι η ακραία λύση. Η άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το νερό είναι τρόφιμο, όπως όλα τα άλλα, και πρέπει να έχει αγοραστική αξία».

Η Χίλαρι Γουέινραϊτ, αρχισυντάκτρια του Red Pepper, κοινωνική επιστήμονας και ακτιβίστρια -από την άλλη μεριά- μιλώντας στην “Αυγή” επιμένει πως «το νερό πρέπει να είναι δημόσιο, διότι συνιστά πολύ βασικό όρο ζωής. Δεν μπορείς, στη σημερινή κοινωνία, να ζήσεις με ισότητα και αξιοπρέπεια χωρίς νερό ή ηλεκτρικό. Άρα όλοι πρέπει να έχουν ίση πρόσβαση σε αυτά. Έτσι η συζήτηση περί αγοράς και κερδών στην κάλυψη αυτών των αναγκών αποτελεί ‘ανάθεμα’». Σε αυτές τις δύο θέσεις, συνοψίζεται η συζήτηση σε ό,τι αφορά το νερό παγκοσμίως.

Την ώρα όμως που σε ολόκληρη την Ευρώπη το νερό επιστρέφει σε δημόσια χέρια, στην Ελλάδα, λόγω κρίσης ή με πρόσχημα αυτήν, το νερό χαρίζεται ακριβώς στους ίδιους από τους οποίους ανακτήθηκε επειδή το κατέστρεψαν αλλού… Το ίδιο συμβαίνει και στην Πορτογαλία, με την τρόικα να πιέζει για ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης.

«Οι άνθρωποι πεινούν, δεν έχουν λεφτά για νοίκι, 15.000 οικογένειες μένουν χωρίς σπίτι κάθε μήνα, 3.000 οικογένειες τον μήνα μένουν χωρίς νερό λόγω της πολιτικής της εταιρείας ύδρευσης, που δεν επιτρέπει μίνιμουμ κατανάλωση. Πληρώνεις από το πρώτο ποτήρι νερό δηλαδή. Υπάρχει κόσμος που μένει σε σπίτια χωρίς ένα ποτήρι νερό ή χωρίς να μπορεί να κάνει μπάνιο. Ζητάμε δημοψήφισμα για να απαγορευθεί η περαιτέρω ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης στη χώρα, ώστε να αποφύγουμε τα χειρότερα” έλεγε τον περασμένο Οκτώβριο στην “Αυγή” η αντιπρόεδρος του ΚΕΑ και ευρωβουλευτής του πορτογαλικού μπλόκο Μαρίζα Ματίας. Από τότε τα πράγματα έχουν αλλάξει κι άλλο προς το χειρότερο.

Το νερό επιστρέφει σε δημόσια χέρια

Το σύγχρονο μοντέλο για τον 21ο αιώνα επιβάλλει τη δημοτική ή κρατική διαχείριση του νερού. Ο λόγος απλός: το προηγούμενο μοντέλο, αυτό των εξαγορών και των ιδιωτικοποιήσεων του ’80 και ’90, όπως προωθήθηκε από Παγκόσμια Τράπεζα και ΔΝΤ αποδείχθηκε «φιάσκο». Όχι, δεν έγιναν ξαφνικά αριστεροί ή ανθρωπιστές οι ηγέτες, απλώς αποδείχθηκε πως η δημόσια διαχείριση συμφέρει και πολίτες και ταμεία και περιβάλλον.

Μια βόλτα στην Ευρώπη

Το Παρατηρητήριο της Ευρώπης των Πολυεθνικών (Corporate Europe Observatory

– CEO), το Transnational Institute (TNI) και το Municipal Services Project έχουν βγάλει βιβλίο με τίτλο «Επαναδημοτικοποίηση – Επιστρέφοντας το Νερό στα Δημόσια Χέρια» («Remunicipalisation – Putting water back into public hands»), το οποίο εν πολλοίς υποστηρίζει πως όλες οι μεγάλες δημοτικές συμβάσεις για το νερό που βρίσκονται σε διαδικασία ανανέωσης κυρίως στη Γαλλία από το Παρίσι και τη Γκρενόμπλ μέχρι τη Βρέστη και το Χερβούργο επαναδημοτικοποιούνται.

Οι λόγοι -ώ του θαύματος!- είναι παντού ίδιοι. Η διαχείριση των δικτύων από ιδιώτες, αντί να λύσει, δημιούργησε ακόμη περισσότερα προβλήματα. Το νερό δεν ήταν καθαρό, δεν ήταν προσβάσιμο από όλους και τα δίκτυα δεν επεκτείνονταν ως έπρεπε. Η αναγκαιότητα της “επανακρατικοποίησης”, “επαναδημοτικοποίησης” και ανασχεδιασμού των δημοσίων υπηρεσιών παρουσιάζεται εξαιρετικά και με μεγάλη λεπτομέρεια στην έκθεση της Χίλαρι Γουέινραϊτ και του PSI (Public Services International) “Δουλεύοντας για το κοινό καλό – Συνασπισμοί για Δημοκρατικές Δημόσιες Υπηρεσίες” (Working for the Common Good – Coalitions for Democratic Public Services).

Το φιάσκο της πολιτικής των ιδιωτικοποιήσεων αποτυπώνεται και στα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, όπου μόνο κατά το 2006 εξαιτίας της ακύρωσης συμβολαίων ή της εμφάνισης προβλημάτων σημειώθηκε μείωση της τάξης του 32% στα συμβόλαια ύδρευσης.

– Ποιοι κάνουν το κουμάντο.

Πέντε πολυεθνικές με έδρα τη Γαλλία, οι Suez, Saur και Veolia Environment και ο γερμανικός κολοσσός RWE και η ισπανική Agbar, της οποίας όμως σημαντικό ποσοστό κατέχει η Suez.

Γαλλία

Τον Νοέμβριο του 2008 το δημοτικό συμβούλιο του Παρισιού αποφάσισε να μην ανανεώσει τη σύμβαση με τους γαλλικούς κολοσσούς Veolia και Suez που είχαν τη διαχείριση του συστήματος ύδρευσης του Παρισιού από το 1985. Ο δήμος αποφάσισε να δημιουργήσει τη δημοτική εταιρεία Eau de Paris και να θέσει υπό την εποπτεία του τη λειτουργία του συστήματος από το 2010.

Η επιλογή του δημάρχου Μπερτράν Ντελανοέ είχε μεγάλη σημειολογική σημασία, αφού δεν υπήρχε σχετικό προηγούμενο. Ο δήμος εξοικονομεί 35 εκατ. ευρώ ετησίως. Τα τιμολόγια έπεσαν περί το 10%. Το μέχρι πρότινος κατακερματισμένο σύστημα ενοποιήθηκε βιώσιμα και λαμβάνοντας υπόψη τις πολιτικές προστασίας των υδάτινων πόρων, την έρευνα και την καινοτομία και τις δράσεις ευαισθητοποίησης των πολιτών. Εκτός από «δημόσιο αγαθό», λοιπόν, το νερό είναι και μια πολύ καλή επένδυση για τον Δήμο του Παρισιού που πλέον προσφέρει καλύτερες υπηρεσίες και εξοικονομεί και χρήματα.

Βρετανία

Το νερό κατέληξε μη πόσιμο μετά την ιδιωτικοποίησή του την περίοδο 1989-1993. Η τιμή του αυξήθηκε αρχικά κατά 50% και μέχρι το 2006 κατά 245%. Τα έργα υποδομής έγιναν βορά στο κέρδος και ματαιώθηκαν. Η θέσπιση της Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων δεν έλυσε το πρόβλημα. Όταν οι ελλείψεις στις υποδομές τις κατέστησαν δυσλειτουργικές το αποτέλεσμα ήταν να χορηγηθούν κρατικά κονδύλια.

Ιταλία

Με δημοψήφισμα τον Ιούλιο του 2011 οι Ιταλοί καταψήφισαν σε ποσοστό 95% την ιδιωτικοποίηση του νερού και την εκμετάλλευση των δικτύων.

Γερμανία

Στη χώρα – πρότυπο, το σύνολο του τομέα ύδρευσης ανήκει σε δημόσιους φορείς, ενώ, ακόμα και όταν σε κάποιες περιοχές τη διαχείριση έχουν ιδιωτικές εταιρείες, αυτές ελέγχονται από την τοπική αυτοδιοίκηση.

Ενώ, λοιπόν, στις περισσότερες χώρες η τάση είναι η επανακοινωνικοποίηση των δημόσιων αγαθών, ακόμα και η σκληρή κρατικοποίηση άλλων κλάδων τους οποίους οι ιδιώτες τα έκαναν μαντάρα, στην Ελλάδα ακολουθούμε την αντίστροφη πορεία. Με μια παραλλαγή μάλιστα: Στην Ελλάδα οι ιδιώτες δεν αγοράζουν τη δημόσια περιουσία με δικά τους χρήματα, αλλά με λεφτά του… Δημοσίου.

Το παράδειγμα της «υπανάπτυκτης» Λ. Αμερικής

Αργεντινή
Το 1993 ιδιωτικοποιήθηκε το σύστημα ύδρευσης – αποχέτευσης του Μπουένος Άιρες. Τέσσερα χρόνια μετά διαπιστώθηκε πως η εταιρεία τηρούσε μόλις το 45% της υποχρέωσής της για τις νέες συνδέσεις.
Δέκα χρόνια μετά την ανάληψη των δικτύων από ιδιωτική εταιρεία, διαπιστώθηκε ότι μόλις στο 12% των λυμάτων γινόταν επεξεργασία, ενώ η υπόλοιπη ποσότητα διοχετευόταν χωρίς καμιά επεξεργασία στον ποταμό Ρίο Ντε Λα Πλάτα. Το δίκτυο επέστρεψε στο Δημόσιο το 2006.

Βολιβία

Το 1998 το ΔΝΤ ενέκρινε δάνειο υπό την προϋπόθεση της ιδιωτικοποίησης όλων των δημοσίων υπηρεσιών. Το 1999 το δίκτυο παραχωρήθηκε σε όμιλο εταιρειών με επικεφαλής την αμερικανική Bechtel. Το 2000 η τιμή του νερού είχε φτάσει σε τέτοια ύψη που ο κόσμος βγήκε στους δρόμους και επτά άνθρωποι σκοτώθηκαν από συγκρούσεις με την αστυνομία. Η κυβέρνηση αποφάσισε να επανακρατικοποιήσει το δίκτυο. Η εταιρεία ζητάει αποζημίωση.

Πηγή: Αυγή – ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ANAΣΤΑΣΙΑ ΓΙΑΜΑΛΗ, ΜΙΧΑΛΗΣ ΤΡΙΚΚΑΣ
www.avgi.gr