O όρος Oσφυαλγία χαρακτηρίζει κάθε πόνο στην οσφύ, ανεξάρτητα από την αιτία που τον προκαλεί (Χαρτοφυλακίδη-Γαροφαλίδη, 1981). Η οσφυαλγία αντανακλά μια περιοχή που εκτείνεται από την οσφυϊκή μοίρα μέχρι τις ιερολαγόνιες αρθρώσεις και τους γλουτούς (Αμπατζίδης, 1998).Υπολογίζεται ότι το 80% του πληθυσμού θα έχει μια τέτοια δυσάρεστη εμπειρία στη διάρκεια της ζωής του ενώ σε ένα σημαντικό ποσοστό (58%) των περιπτώσεων οσφυαλγίας η έναρξη των συμπτωμάτων δεν συσχετίζεται με κάποιο συγκεκριμένο λόγο (Nachemson, 1976).
Στην Ελλάδα ο επιπολασμός της οσφυαλγίας ανάμεσα στους δημόσιους υπαλλήλους υπολογίσθηκε στο 34% για τις γυναίκες και στο 32% για τους άνδρες με διάρκεια των συμπτωμάτων λιγότερο από τέσσερις εβδομάδες (Spyropoulos et al, 2007). Στην παιδική ηλικία τα συμπτώματα της οσφυαλγίας είναι σπάνια και κυμαίνονται σε ποσοστό 1-6% ενώ στην εφηβική ηλικία διαπιστώνεται αύξηση του ποσοστού εμφάνισης (18%-50%) σύμφωνα με τους Taimela et al (1997) με κορύφωση στην ηλικία των 60 ετών (Κent & Keating,2005). Τα προβλήματα στη ράχη και στην σπονδυλική στήλη εμφανίζονται σε μεγαλύτερο στις γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες (Praemer et al , 1992).
Κάποια από τα πιθανά αίτια που οδηγούν σταδιακά σε πόνο στην οσφύ μπορεί να είναι οι κακώσεις των οστών, μυών και συνδέσμων της σπονδυλικής στήλης, η λανθασμένη στάση σώματος, , η οσφυϊκή λόρδωση και σκολίωση, η αστάθεια σπονδύλων, η στένωση των σπονδυλικών τρημάτων, οι ρευματοειδής παθήσεις αλλά και λανθασμένες εργονομικές στάσεις και κινήσεις όπως υπερβολικές στροφικές κινήσεις του κορμού αλλά και λανθασμένος τρόπος ανύψωσης βάρους. Φαίνεται δε ότι μεγάλο ποσοστό των συμπτωμάτων οσφυαλγίας οφείλεται στο επάγγελμα, την παχυσαρκία και στην ψυχολογία. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν αιτίες οσφυαλγίας που πιθανόν να μας ξεφύγουν όπως το ινομύωμα μήτρας, το ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής, οι παθήσεις νεφρών και του προστάτη (Αμπατζίδης, 1998)..
Μελέτη σε Έλληνες ασθενείς ανέφερε ότι στο 57% των περιπτώσεων η οσφυαλγία αποτελεί τον κύριο παράγοντα ανικανότητας και θεωρείται η κυριότερη αιτία που οδηγεί τα άτομα κάτω των 45 ετών σε περιορισμό των δραστηριοτήτων τους (Αntonopoulou et al, 2007). Η οσφυαλγία οδηγεί σε μείωση της μυϊκής λειτουργικής ικανότητας όπως δυσκαμψία και μειωμένη δύναμη και αντοχή των μυών που παράγουν την κίνηση καθώς και σε ειδικές προσαρμογές των κινητικών και κινηματικών πρότυπων των αρθρώσεων του κορμού και κατεπέκταση των κάτω άκρων κάτι που επηρεάζει την ποιότητα ζωής ( Mayer et al, 1985; Lee et al, 1995; Cassisi et al, 1993; Takemasa et al 1995; Wong & Lee 2004).
Η θεραπεία της οσφυαλγίας απαιτεί σωστή ιατρική διάγνωση με τη βοήθεια ειδικών λειτουργικών δοκιμασιών, ακτινολογικών διαγνωστικών μέσων (όπως ακτινογραφία, αξονική και μαγνητική) και ειδική φαρμακευτική αγωγή (αντιφλεγμονώδη και μυοχαλαρωτικά φάρμακα) (Λαμπίρης, 2007). Σημαντικές Επιστημονικές Μελέτες έχουν δείξει ότι η φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση παίζει σημαντικό ρόλο στην πλήρη αποκατάσταση των ατόμων με οσφυαλγία καθώς συντελεί καίρια στην επιτάχυνση της αποκατάστασης και στην επανάκτηση της λειτουργικότητας.
Το φυσικοθεραπευτικό πρόγραμμα αποκατάστασης πρέπει να είναι μοναδικό για κάθε ασθενή. Ο φυσικοθεραπευτής οργανώνει ένα πλήρες πρόγραμμα αποκατάστασης μετά από πλήρη αξιολόγηση ώστε να εντοπίσει τα ελλείμματα μέσω ειδικών ερωτήσεων, ερωτηματολογίων (Boscainos et al, 2003) και ειδικών λειτουργικών δοκιμασιών (λόγου χάρη δοκιμασίες ελαστικότητας σπονδυλικής στήλης) (Schobber, 1937) . Με βάση την αξιολόγηση ο Φυσικοθεραπευτής θέτει τους στόχους και τα μέσα με τα οποία θα τους πετύχει στα διάφορα στάδια της οσφυαλγίας και αρχίζει να εφαρμόζει το πρόγραμμα αποκατάστασης.
Στο οξύ στάδιο, στόχος της φυσικοθεραπείας είναι να μειώσει τον πόνο και το οίδημα. Η μείωση του πόνου επιτυγχάνεται σύμφωνα με έρευνες μέσω των αναλγητικών ρευμάτων (ΤΕΝS), ήπιας μάλαξης και εκπαίδευση των ειδικών θέσεων χαλάρωσης ανάλογα με την αιτία που προκάλεσε την οσφυαλγία ενώ η μείωση του οιδήματος επιτυγχάνεται μέσω των διαθερμιών, του υπερήχου και των διαδυναμικών ρευμάτων που αυξάνουν την κυκλοφορία του αίματος και απομακρύνουν τις φλεγμονώδης ουσίες από του εμπλεκόμενους ιστούς Kinkade, 2007; Moffet & McLean (2005).
Στο υποξύ στάδιο ο φυσικοθεραπευτής επιμένει στην μείωση του πόνου και του οιδήματος καθώς και στην μείωση της δυσκαμψίας και την αύξηση της δύναμης των μυϊκών ομάδων που απαρτίζουν τον κορμό και τα κάτω άκρα. Η δυσκαμψία μειώνεται μέσω της θερμοθεραπείας, ειδικών τεχνικών κινητοποίησης και των διατάσεων και της μεθόδου McKenzie. Η δύναμη αυξάνεται κυρίαρχα μέσω ασκήσεων ενδυνάμωσης του κορμού και των κάτω άκρων αλλά και με τη βοήθεια φυσικών μέσων όπως τα ρωσικά ρεύματα (Perry et al, 2007).
Στο χρόνιο στάδιο στόχος είναι η πλήρης ενδυνάμωση των μυών με τη χρήση βοηθητικών μέσων όπως λάστιχα και βαράκια και η αντοχή των μυϊκών ομάδων μέσω αύξησης των επαναλήψεων και της ταχύτητας με την οποία εκτελούνται οι ασκήσεις ενδυνάμωσης. Επίσης δε θα πρέπει να παραλείψουμε και την πλήρη απόκτηση της ιδιοδεκτικότητας μέσω ειδικών ασκήσεων καθώς και τη χρήση πλατφόρμας ισορροπίας και μπαλών. Επειδή υπάρχει περίπτωση και στο στάδιο αυτό να υπάρχει πόνος οι ασκήσεις σταθεροποίησης σε συνδυασμό με το Back School θα βοηθήσουν στην αναλγησία των ασθενών σύμφωνα με μια έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Τμήμα Φυσικοθεραπείας του Τ.Ε.Ι Αιγίου (Χαιμανδου et al, 2010).
Είναι φανερό πως η εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων φυσικοθεραπείας σε συνδυασμό την φαρμακευτική αγωγή και την ιατρική παρακολούθηση οδηγούν στη γρήγορη ανακούφιση από τον πόνο και τη γρήγορη αποκατάσταση των ατόμων με οσφυαλγία. Η αποκατάσταση θα πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένα άτομα ώστε να είναι επιτυχής και χωρίς σφάλματα που μπορεί να οδηγήσουν σε δυσάρεστα αποτελέσματα. Η φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση των ατόμων με οσφυαλγία πρέπει να ξεκινήσει άμεσα αφού οι μυϊκές ομάδες ατροφούν εύκολα με αποτέλεσμα να υπάρχει έλλειμμα δύναμης, αντοχής και ιδιοδεκτικότητας. Τα ελλείμματα αυτά αν δεν αποκατασταθούν πλήρως θα οδηγήσουν σε διαταραχή των καθημερινών δραστηριοτήτων των ατόμων κάτι που θα επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ζωής του.
Χαραλαμποπούλου Βενετία, Δρ. Φουσέκης Κων/νος- Φυσικοθεραπευτές
