Ο Νίκος είναι ένας από τους 300 και πλέον καταγεγραμμένους άστεγους της Θεσσαλονίκης, που έστρωσε το στρώμα του στο κτίριο του ΕΟΠΥΥ, πίσω από τα δικαστήρια, και διανυκτερεύει στις δύσκολες καιρικές συνθήκες του χειμώνα. Οι αντιξοότητες της ζωής και η οικονομική κρίση έβαλαν πολλούς ανθρώπους στο περιθώριο της κοινωνικής ζωής. Σπίτι τους έγινε το κρύο τσιμέντο των πεζοδρομίων, των εισόδων πολυκατοικιών, οι βρόμικες γωνιές, οι αυλές των νοσοκομείων, τα προαύλια των εκκλησιών, τα ετοιμόρροπα και εγκαταλελειμμένα σπίτια, το γρασίδι των πάρκων.
Στο ίδιο σημείο της δυτικής πλευράς της πόλης, πίσω από τα δικαστήρια, βρίσκουν καταφύγιο και άλλοι άστεγοι, που δεν προσεγγίζονται εύκολα, καθώς «οι περισσότεροι από εμάς είμαστε λίγο περίεργοι. Ο δρόμος μάς αλλάζει, τα βλέπουμε όλα στραβά», όπως αναφέρει ο Γιώργος, 49 ετών, άστεγος. «Εργαζόμουν στις οικοδομές και έχασα τη δουλειά μου πριν τρία χρόνια. Δεν μπορούσα να βρω ούτε μερεμέτι. Χώρισα με τη γυναίκα μου, που κρατάει και το παιδί μας. Οι πλατείες έγιναν το σπίτι μας, τα παγκάκια είναι τα κρεβάτια μας», λέει ο Γιώργος. Εκτός από τα παγκάκια, οι άστεγοι πολλές φορές κοιμούνται σε νοσοκομεία, σε εγκαταλελειμμένα σπίτια, στον σιδηροδρομικό σταθμό. Πρόχειρα παραπήγματα αστέγων έχουν δημιουργηθεί στην οδό Μελενίκου, ενώ στα «στέκια» τους περιλαμβάνονται η πλατεία Αρχαίας Αγοράς, η πλατεία Λευκού Πύργου και το πάρκο «Ντορέ», η αλάνα πίσω από το Μέγαρο Μουσικής, ο χώρος πίσω από την εκκλησία της Αχειροποίητου, το προαύλιο της Παναγίας Δεξιάς στην Καμάρα, η οδός Αφροδίτης στο Βαρδάρι.
Η τελευταία καταγραφή των άστεγων της πόλης έγινε από τη μη κυβερνητική οργάνωση PRAKSIS (Προγράμματα Ανάπτυξης, Κοινωνικής Στήριξης και Ιατρικής Συνεργασίας), που έχει στους στόχους της την υπεράσπιση των ευπαθών ομάδων. Η οργάνωση περιθάλπει αστέγους στο κτίριό της στην οδό Αρκαδιουπόλεως 1 και Αγίου Δημητρίου, περιοχή Καφαντάρη. Η καταγραφή και η ταυτοποίηση των στοιχείων έγινε μέσα από τα συσσίτια των ενοριών και έδειξε ότι «έχουμε περί τα 300 άτομα στον δρόμο, αλλά από κει και πέρα υπάρχουν εκατοντάδες που μένουν σε ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο, όπου δεν έχουν θέρμανση και νερό. Για μας είναι άστεγοι», όπως αναφέρει η κοινωνική λειτουργός της PRAKSIS Στεφανία Πανταζή. Η οργάνωση, όπως και στις υπόλοιπες ευπαθείς ομάδες, παρέχει όλες τις υπηρεσίες: ιατροφαρμακευτική περίθαλψη δωρεάν, ψυχοκοινωνική υποστήριξη, νομική συμβουλευτική διότι πολλοί άστεγοι έχουν χάσει τις ταυτότητές τους. Συγκεντρώνει ρούχα, κουβέρτες, και «αν κάποιος έχει πρόβλημα υγείας και κινδυνεύει η ζωή του, προσπαθούμε να βρούμε ξενώνες εκτός της Θεσσαλονίκης, που δεν έχει, για να μην πεθάνει».
Έλληνες και άνδρες
Οι περισσότεροι από τους 300 άστεγους, σύμφωνα με την καταγραφή, είναι άνδρες (92%), Έλληνες (80%), κατά μέσο όρο 45 ετών, και έχουν τουλάχιστον τρία χρόνια στον δρόμο. Το 1/4 είναι χρήστες ναρκωτικών ουσιών ή έχουν προβλήματα ψυχικής υγείας και ένα 10% είναι «εκ πεποιθήσεως» άστεγοι, δηλαδή δεν δέχονται να στεγαστούν ακόμη κι όταν βρίσκεται κατάλυμα. «Οι υπόλοιποι είναι άνθρωποι που μέχρι πρόπερσι μπορούσαν να διατηρήσουν το σπίτι τους, είχαν οικογένειες, αλλά το οικογενειακό περιβάλλον τους ήταν διερρηγμένο. Έχασαν την εργασία τους, δεν μπορούσαν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους και έμειναν άστεγοι. Οι άνδρες κυρίως αισθάνονται πολλές φορές αποτυχία, και ενώ υπάρχουν κάποιοι συγγενείς που ενδεχομένως θα μπορούσαν να τους στηρίξουν, επιλέγουν να μείνουν στον δρόμο, ακόμη και να φύγουν σε άλλη πόλη για να μην αναγνωρίζονται», περιγράφει η κ. Πανταζή. Όσον αφορά το αυξημένο ποσοστό των ελλήνων άστεγων, εξηγείται από το γεγονός ότι «οι μετανάστες έχουν δημιουργήσει ένα υποστηρικτικό δίκτυο, δηλαδή αυτές τις κρύες ημέρες μας είπαν ότι θα φιλοξενηθούν σε γνωστούς τους. Μπορεί να μείνουν και είκοσι άτομα σ’ ένα διαμέρισμα».
«Οι άστεγοι τρώνε ως επί το πλείστον στα συσσίτια των ενοριών. Όσοι είναι χρόνια στον δρόμο έχουν δικτυωθεί και βρίσκουν τροφή. Κάνουν το μπάνιο τους στο Χριστιανικό Στέκι και στο Ίδρυμα των Αδελφών της Μητέρας Τερέζας. Στον Λευκό Πύργο και στην Αρχαία Αγορά χρησιμοποιούν τις δημόσιες τουαλέτες. Στα άλλα σημεία η τουαλέτα είναι πρόβλημα. Εμείς μπορούμε να μπούμε και σε μια καφετερία για την ανάγκη μας, αυτοί δεν μπορούν», σύμφωνα με την Αλεξάνδρα Ευαγγελοπούλου, υπεύθυνη του προγράμματος Αστέγων της PRAKSIS. «Αρκετοί άστεγοι αναφέρουν ότι βρέθηκαν σ’ αυτή την κατάσταση λόγω κακών επιλογών και κακής διαχείρισης των οικονομικών τους. Τελευταία όμως η κρίση και η ανεργία συγκαταλέγονται στις αιτίες που οδηγούν τους ανθρώπους στους δρόμους».
Οι άνθρωποι της PRAKSIS προσεγγίζουν καθημερινά τους άστεγους και τους ενημερώνουν για τις υπηρεσίες που προσφέρουν, ενώ από την πλευρά τους κάποιοι άστεγοι επισκέπτονται το κτίριο της οργάνωσης. «Η προσέγγιση δεν είναι εύκολη, για τον λόγο αυτό παίρνουμε μαζί μας και άστεγους που γνωρίζουμε. Είναι επιφυλακτικοί. Αντιλαμβανόμαστε τη συμπεριφορά τους, διότι πολλά ακούν για συμπαράσταση αλλά τίποτε δεν βλέπουν», όπως λέει η κ. Πανταζή. Τις τελευταίες ημέρες, λόγω χαμηλών θερμοκρασιών, ο εντοπισμός των άστεγων είναι δύσκολος, καθώς αναζητούν προστασία σε αποθήκες και γιαπιά.
Ο αριθμός των καταγεγραμμένων από οργανώσεις αστέγων φαίνεται ότι διπλασιάστηκε, καθώς προηγούμενη καταγραφή που είχε γίνει προ οκταετίας από την κοινωνική οργάνωση «Άρσις» έδειξε ότι οι άστεγοι ήταν 110 και με πρόσθετους υπολογισμούς έφθαναν στους 150. Η «Άρσις» προσφέρει ανθρωπιστικό έργο από το 1998, με ειδική ομάδα εθελοντών συμπαράστασης αστέγων, η οποία προσεγγίζει άστεγους και συζητά μαζί της. Τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει έναν χώρο υποδοχής στη συμβολή των οδών Πτολεμαίων και Συγγρού, όπου οι άστεγοι βρίσκουν οικογενειακό περιβάλλον, τροφή, ρούχα και ψυχολογική υποστήριξη. «Φέτος, προς το παρόν υποστηρίζουμε πρωτογενώς τους άστεγους. Έχουμε μια αποθήκη με είδη υπόδησης και έρχονται οι άστεγοι να πάρουν ρούχα. Εάν χρειαστεί, τους διασυνδέουμε με άλλες υπηρεσίες, τους ενημερώνουμε. Αυτή την περίοδο ετοιμάζουμε και το Κέντρο Ημέρας», αναφέρει στη «Μ» ο κοινωνιολόγος Χάρης Μπαλικτσίογλου.
Το υπνωτήριο των αστέγων
Δειγματοληπτική έρευνα και καταγραφή των αστέγων έκανε και ο πρόεδρος της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης Θεόδωρος Δαρδαβέσης, καθηγητής Ιατρικής στο ΑΠΘ. Σύμφωνα μ’ αυτή την έρευνα ο αριθμός τους υπολογίστηκε στους 379. Η Αδελφότητα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, προσέφερε στον δήμο Θεσσαλονίκης ένα κτίριο 2.000 τ.μ., κόστους 1 εκατ. ευρώ, για τη στέγαση των ανθρώπων που είναι στον δρόμο.
«Κάναμε μια οργανωμένη έρευνα για να διαπιστώσουμε ποια έκταση έχει λάβει το φαινόμενο στη Θεσσαλονίκη. Βρήκαμε πολλούς άστεγους μέσα σε νοσοκομεία, κάτω από αερογέφυρες, στον σιδηροδρομικό σταθμό, στους στενούς δρόμους του Βαρδαρίου. Διαπιστώσαμε ακόμη ότι σε ημιυπόγεια έμεναν ακόμη και 25 άτομα – κι αυτοί θεωρούνται άστεγοι», περιγράφει ο κ. Δαρδαβέσης. «Η πρώτη μας εμπειρία με τους άστεγους ήταν πέρσι τα Χριστούγεννα, όταν έγινε έξωση σε άτομα που έμεναν στο πρώην νοσοκομείο της Φράγκων. Παρενέβην προσωπικά και τους μεταφέραμε σε ένα ξενοδοχείο, όπου καταβάλαμε 28.000 ευρώ για έναν μήνα. Ήταν δύσκολο να συνεχιστεί αυτό το πρόγραμμα. Έτσι, σκέφτηκα ότι η Φιλόπτωχος πρέπει να ασχοληθεί περισσότερο με το θέμα των αστέγων. Μεθοδεύσαμε την αγορά ενός κτιρίου και τη διάθεσή του, εξ ανάγκης, σ’ έναν φορέα που μπορεί να το διαχειριστεί», εξηγεί ο κ. Δαρδαβέσης.
Το κτίριο, έκτασης 2.000 τ.μ., είναι πρώην βιοτεχνικός χώρος στην οδό Ανδρέου Γεωργίου 15, το οποίο παραχωρήθηκε από τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα στον δήμο Θεσσαλονίκης για δέκα χρόνια, προκειμένου να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές υπνωτηρίου για τις ανάγκες των αστέγων. Εκεί θα προσφέρεται στέγη, πρωινό και δείπνο. «Η διαχείριση ενός τέτοιου χώρου χρειάζεται αυστηρή εποπτεία, διότι έχουμε να κάνουμε με ανθρώπους δυστυχισμένους, που βρίσκονται στα όρια της ψυχολογικής κατάρρευσης και της παραβατικότητας. Ένας φτωχός που έχει μια στέγη είναι σε διαφορετική κατάσταση από έναν φτωχό που δεν έχει στέγη. Ο δήμος έχει κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους και δημοτικούς αστυνομικούς για να λειτουργήσει το κέντρο. Ήρθαμε και σε επαφή με το Ίδρυμα Ωνάση, για να διαμορφώσει τον εσωτερικό χώρο, και από κει και πέρα δεν έχουμε άλλη εμπλοκή. Θέλαμε να λειτουργήσει το συντομότερο δυνατό, αλλά λόγω απεργιών, καταλήψεων και άλλων προβλημάτων στον δήμο φαίνεται ότι θα καθυστερήσει», σύμφωνα με τον κ. Δαρδαβέση.
Η λειτουργία του «υπνωτηρίου» υπολογίζεται να ξεκινήσει τον ερχόμενο Φεβρουάριο και να προσφέρει βοήθεια σε καθημερινή βάση σε τουλάχιστον 100 άτομα. Με τη φροντίδα της αντιδημάρχου Κοινωνικής Αλληλεγγύης Καλυψώς Γούλα θα δημιουργηθούν οι χώροι ώστε να προσφέρεται η δυνατότητα φιλοξενίας μετά τις 7 το βράδυ, διατροφή, ρουχισμός, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και ψυχολογική στήριξη.
ΑΠΟΡΟΙ Οδηγός επιβίωσης
Η «Άρσις» έχει εκδώσει έναν οδηγό για την επιβίωση των αστέγων, στον οποίο δίδονται πληροφορίες για τους χώρους εστίασης των άπορων, τους χώρους προσωρινής διαμονής και γενικότερα τις υπηρεσίες φροντίδας και περίθαλψης που παρέχονται δωρεάν.
Για φαγητό ενημερώνονται οι άστεγοι για τα συσσίτια των εκκλησιών: Ιερός Ναός Αγίων Πάντων, Μοναστηρίου 28, τηλ. 2310-513977, Ιερός Ναός Προφήτη Ηλία, Ιέρωνος 6, τηλ. 2310-235398, Ι.Ν. Αναλήψεως, Αναλήψεως 6, τηλ. 2310-830306, Ι.Ν. Παναγίας Δεξιάς, Ροτόντα, τηλ. 2310-208999, Ι.Ν. Αγίας Βαρβάρας, Λαμπράκη 106, 2310-911212, Ι.Ν. Οσίας Ξένης, Μαρασλή 74, 2310-303832, Ι.Ν. Παναγίας Λαοδηγήτριας, Ιουλιανού, τηλ. 2310-210159, Ι.Ν. Αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου, Ιωαννίνων 62, 2310-832080.
Επίσης, φαγητό προσφέρουν: Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών, Στεφάνου Τάττη 5, τηλ. 2310-275154, Το Χριστιανικό Στέκι, Ιπποδρομίου 10, τηλ. 2310-273760, Αδελφές της Μητέρας Τερέζας της Καλκούτας, Γεωργίου Τσόντου 23, περιοχή FIX, τηλ. 2310-512755, Συσσίτιο Δήμου Θεσσαλονίκης, Αμύντα 11, Άρτος και Δράση Φιλανθρωπικό Σωματείο, Ιπποκράτους 28, τηλ. 2310-435655, Θρησκευτικός Όμιλος «Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου», Πέραν 32, τηλ. 2310-737741.
Φιλοξενία παρέχεται στον Ιερό Ναό Αγίων Πάντων, Μοναστηρίου 28, τηλ. 2310-513977 (ξενώνας 12 ατόμων, παραμονή: 1 έως 3 μήνες, πατήρ Ιωάννης), Αδελφές της Μητέρας Τερέζας της Καλκούτας, Γεωργίου Τσόντου 23, περιοχή FIX, τηλ. 2310-512755.
Όσοι θέλουν να πλυθούν μπορούν να επισκεφθούν το Χριστιανικό Στέκι, Ιπποδρομίου 10, τηλ. 2310-273760, τις Αδελφές της Μητέρας Τερέζας της Καλκούτας, Γεωργίου Τσόντου 23, περιοχή FIX, τηλ. 2310-512755.
Σημαντική βοήθεια στους αστέγους παρέχουν οι κοινωνικές οργανώσεις «Άρσις», Πτολεμαίων 35, τηλ. 2310-526150, και PRAKSIS, Αρκαδιουπόλεως 1 και Αγίου Δημητρίου (Καφαντάρη), τηλ. 2310-556145.
ΔΗΜΟΣ Εξασφαλίζει στέγη
Ο δήμος Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο αντιμετώπισης έκτακτων καιρικών φαινομένων και προσβλέποντας στην προστασία των αστέγων, εξασφάλισε τη διαμονή τους σε θερμαινόμενους χώρους τις ημέρες των εορτών. Αρμόδια υπάλληλος για το συντονισμό της δράσης είναι η κοινωνική λειτουργός του δήμου Θεσσαλονίκης Βίκυ Θεοδωρακοπούλου (τηλέφωνο επικοινωνίας 6937690432). Ο δήμος θα επαναλάβει τη διανομή πακέτων τροφίμων που προέρχονται από δωρεές φορέων, επιχειρήσεων σούπερ μάρκετ και ιδιωτών. Η διανομή θα γίνει μεθαύριο Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου σε άπορες οικογένειες της Γ’, της Δ’, της Ε’ κοινότητας καθώς και της ενότητας Τριανδρίας.
Γεύμα από τη μητρόπολη Νεαπόλεως-Σταυρουπόλεως
Χριστουγεννιάτικο γεύμα για τους μοναχικούς και άστεγους συνανθρώπους μας, που ιδιαίτερα δοκιμάζονται τις ημέρες των εορτών, θα παραθέσει και φέτος σήμερα, ανήμερα τα Χριστούγεννα, η ιερά μητρόπολη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως. Το γεύμα θα παρατεθεί στην αίθουσα του Ενοριακού Συσσιτίου του ιερού ναού Αγίων Πάντων Ξηροκρήνης, Μοναστηρίου 28, από τις 12 μ. έως τις 2 μ.μ.
Του Φώτη Κουτσαμπάρη
fkoutsamparis@makthes.gr
http://www.makthes.gr/news/reportage/97998/
