Κανένας δεν εξεπλάγη. Οι ταραχές ήταν αναμενόμενες. Η αστυνομία σκότωσε έναν μαύρο, και οι άγριοι άνεργοι νεαροί έπαθαν αμόκ. Ήταν το χρονικό μιας αναμενόμενης κοινωνικής έκρηξης. Και έτσι, μέσα σε λίγες μόνον ημέρες, η πρωτεύουσα πόλη ενός αναπτυγμένου κράτους διολίσθησε σε μια δυστοπία χάους και βίας.
Πρόκειται για μια από τις πιο απόκρυφες εξεγέρσεις, αλλά και τις πιο σύγχρονες ταυτόχρονα. Οι συμμετέχοντες οργανώνονται μέσω του Twitter, πρωταγωνιστώντας σε μια άλλη όψη της αραβικής άνοιξης. Το καλοκαίρι του Tottenham, με παιδιά ως και 7 ετών, αποτελεί μια επίθεση όχι εναντίον ενός τυραννικού καθεστώτος, αλλά εναντίον μιας καλοπροαίρετης δημοκρατίας.
Το ερώτημα που τίθεται τώρα, είναι πως φτάσαμε ως εδώ;
Μια απάντηση είναι πως απέτυχε η αστυνόμευση. Η ακέφαλη μητροπολιτική αστυνομία και τα ερωτηματικά γύρω από το θάνατο του Mark Duggan, σε συνδυασμό με την απουσία αστυνομικών στο όργιο της λεηλασίας που ακολούθησε, αποδεικνύουν την ανομία μιας αποτυχημένης χώρας.
Μια δεύτερη αιτία είναι η εθνικότητα. Αλλά, όπως λένε κάποιοι, αυτές οι ταραχές δεν είναι φυλετικές. Ο δηλητηριώδης ρατσισμός της δεκαετίας του 1980 που εκδηλώθηκε με τις εξεγέρσεις του Broadwater Farm, του Toxteth και του Brixton, δεν υπάρχει σήμερα. Στο Tottenham, όλες οι εθνότητες και όλες οι μειονότητες ζουν η μια δίπλα στην άλλη.
Μάλλον φταίνε η ανεργία και οι περικοπές. Το Tottenham είναι μια από τις πιο εξαθλιωμένες περιοχές του Λονδίνου, με 10.000 άτομα που ζουν από το επίδομα ανεργίας, και με 54 αιτήσεις για κάθε θέση εργασίας που δημιουργείται. Παντού επικρατεί μιζέρια. Οι λέσχες των νέων κλείνουν η μια μετά την άλλη.
Η χειρότερη βία που έχει δει η πόλη εδώ και δεκαετίες, έχει ως φόντο την παγκόσμια οικονομική κατάπτωση. Όπως είχε γράψει ο J K Galbraith στο βιβλίο του «Το Μεγάλο Κραχ του 1929», οι αιτίες της ύφεσης είναι η άνιση κατανομή του εισοδήματος, ένας επιχειρηματικός τομέας που εμπλέκεται σε «επιχειρηματικά κακουργήματα», ένα αδύναμο τραπεζικό σύστημα, και μια ανισορροπία στις εισαγωγές-εξαγωγές.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες ισχύουν και σήμερα. Στη φούσκα των 1920`ς, το ανώτερο 5% του πληθυσμού απολάμβανε το 1/3 του συνολικού εισοδήματος. Σήμερα, η Βρετανία είναι πιο άνιση από ποτέ. Μόνο πέρσι, οι περιουσίες των χιλίων πλουσιότερων Βρετανών αυξήθηκαν κατά 30%, φτάνοντας τα £333.5 δισ.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήταν όλοι στις παραλίες όταν ξέσπασαν οι ταραχές. Το ίδιο και ο Βρετανός πρωθυπουργός. Αν και το επίκεντρο της τρέχουσας οικονομικής κρίσης είναι η ευρωζώνη, εν τούτοις οι διαδοχικές βρετανικές κυβερνήσεις έβαλαν κι αυτές το χεράκι τους στην αύξηση της ανισότητας, της φτώχιας, και της απανθρωπιάς, που τώρα μεγεθύνθηκαν μέσω της οικονομικής αναστάτωσης.
Η βία του όχλου σαφώς και θα πρέπει να καταδικάζεται. Όλοι αυτοί όμως που καίνε το Λονδίνο αποτελούν σύμπτωμα μιας γενικότερης ασθένειας. Στις ανήσυχες κοινωνίες, η λαϊκή ισχύς γίνεται τοξική. Αυτό που συμβαίνει στο Λονδίνο σήμερα δεν έχει σχέση με τις φασαρίες της Ελλάδας και της Ισπανίας, όπου η μεσαία τάξη ξεσηκώθηκε μόλις της ήρθε ο λογαριασμός. Οι νεαροί ταραξίες του Λονδίνου είναι πολίτες που έπεσαν από το γκρεμό ενός κράτους που τραντάζεται.
Η αποτυχία των αγορών βαδίζει χέρι με χέρι με την ανθρώπινη δυστυχία. Παράλληλα, κυριαρχεί πλέον η άποψη πως η σοσιαλδημοκρατία, με τα δίχτυα ασφαλείας που παρέχει, δεν συμφέρει και δεν είναι βιώσιμη εν όψει των δύσκολων καιρών που μας περιμένουν. Στη πραγματικότητα όμως, αποτελεί τη μοναδική λύση. Μετά τη κρίση των 1930`ς η Βρετανία προχώρησε στην ίδρυση κοινωνικού κράτους, που με τη σειρά του έφερε την πολυπόθητη ανάπτυξη.
Αυτό το μοντέλο είναι δύσκολο να επαναληφτεί σήμερα. Όμως, ακόμη και ο Adam Smith αναγνώριζε πως δεν μπορεί να υπάρξει οργανωμένη κοινωνία, όταν ένα μεγάλο μέρος των μελών της είναι δυστυχισμένα και συνεπώς επικίνδυνα.
Ένα από τα πιο τραγικά χαρακτηριστικά της παρακμής του Λονδίνου είναι ότι χρειαζόμαστε αυτή τη κατεστραμμένη γενιά αν είναι να ξανααισθανθούμε πλούσιοι και ασφαλείς. Αν δεν υπάρχουν δουλειές για τους σημερινούς δυσαρεστημένους, τότε η Αγγλία είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση απ΄ότι νομίζει.
Οι οικονομικές καταστροφές, όπως και οι ανθρώπινες, εμφανίζονται κυκλικά. Και κάθε εμφάνισή τους μοιάζει να είναι χειρότερη σε ένταση από την προηγούμενη. Όπως έγραψε ο Galbraith: «Η μνήμη είναι πολύ καλύτερη από τον νόμο»στο να μας προστατεύει από την οικονομική πλάνη και την τρέλα. Σε αυτή την εποχή της αυστηρής λιτότητας, η αμνησία είναι μια πολυτέλεια που δεν συμφέρει στη Βρετανία.
S.A.-The Telegraph
