Στις 21 Σεπτεμβρίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Αλτσχάιμερ (Alzheimer) με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού, αλλά και της Πολιτείας. Η νόσος Αλτσχάιμερ «χτυπά» περισσότερο στις αναπτυγμένες κοινωνίες, λόγω αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης. Είναι μια εκφυλιστική πάθηση που προκαλεί άνοια, πλήθος διαταραχών. Οδηγεί σε αποδιοργάνωση και διαταράσσει τις νοητικές και άλλες λειτουργίες του εγκεφάλου.
Είναι μια πάθηση που προκαλεί φόβο, καθώς η εξέλιξή της είναι οδυνηρή. Σίγουρα είναι δυσάρεστο να βλέπει κανείς αγαπημένα πρόσωπα να μην μπορούν να εξυπηρετηθούν και να επιτελέσουν βασικές ανάγκες τους. Στη χώρα μας υπολογίζονται στα 200.000 άτομα που πάσχουν από τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η διατροφή παίζει πολύ σπουδαίο ρόλο στην πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ, ενώ φαίνεται ότι ακόμα και σε άτομα που πάσχουν η καλή διατροφή μπορεί να επιβραδύνει την προοδευτική επιδείνωση των πνευματικών δυνατοτήτων του ασθενή.
Κανένα άλλο οργανικό σύστημα στον οργανισμό δεν έχει τόσο μεγάλη και άμεση εξάρτηση από την συνεχή παροχή θρεπτικών συστατικών από το ΚΝΣ (Κεντρικό Νευρικό Σύστημα) όσο ο εγκέφαλος. Ο εγκέφαλος αποτελεί ένα μεταβολικά πολύ ενεργό όργανο του νευρικού συστήματος.
Είναι προφανές ότι η παρουσία ή η απουσία θρεπτικών συστατικών επηρεάζουν την λειτουργία, τη διατήρηση της ισορροπίας του εγκεφάλου και την συμπεριφορά του.
Υπάρχουν πολλά αίτια για την γένεση του Αλτσχάιμερ. Οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου αποτελούν μία βασική αιτία- που σχετίζεται με τη διατροφή- γένεσης και εξέλιξης Αλτσχάιμερ. Οι ελεύθερες ρίζες αποτελούν μεταβολικό προϊόν του ανθρώπινου οργανισμού που φυσιολογικά εξουδετερώνονται. Όταν αυξηθούν οι ελεύθερες ρίζες του εγκεφάλου τότε προκαλείται το περίφημο «οξειδωτικό στρες». Οξειδωτικό στρες έχουν πολύ πιο συχνά άτομα που πάσχουν από Αλτσχάιμερ σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΟΠΛΑ
Τα διατροφικά όπλα πρόληψης, αλλά και καθυστέρησης της εξέλιξης Αλτσχάιμερ είναι επομένως αυτά που προλαμβάνουν το οξειδωτικό στρες. Για να δούμε μερικά από αυτά:
1.ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ-καύσιμο εγκεφάλου
Οι υδατάνθρακες περιέχουν γλυκόζη που είναι το κατεξοχήν καύσιμο του εγκεφάλου. Η παρουσία γεύματος κάθε 3-4 ώρες προσφέρει καύσιμα στον ανθρώπινο εγκέφαλο, ιδιαίτερα όταν αυτό περιέχει υδατάνθρακες. Προτιμώνται σύνθετοι υδατάνθρακες που απορροφώνται πιο αργά, άρα δίνουν τη δυνατότητα παροχής γλυκόζης για περισσότερο διάστημα. Άλλη μία ιδιότητα της γλυκόζης είναι ότι συμβάλλει στην έκκριση της σεροτονίνης (σημαντικός για τη μνήμη νευροδιαβιβαστής). Τρόφιμα όπως το μέλι και η σοκολάτα φαίνεται να βοηθάνε στη λειτουργία της μνήμης.
2. ΕΝΥΔΑΤΩΣΗ-σημαντική για τις νοητικές λειτουργίες
Είναι ευρέως γνωστό ότι η ανεπαρκής πρόσληψη νερού μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις σωματικές λειτουργίες του οργανισμού. Όμως δεν είναι ευρέως γνωστό ότι και οι νοητικές λειτουργίες επηρεάζονται βαρύτατα, λόγω της απουσίας νερού. Η μειωμένη νοητική ικανότητα οφείλεται στο ότι τα εγκεφαλικά κύτταρα όχι μόνο στερούνται τα ίδια από νερό, σημαντικό για την επιτέλεση των ζωτικών λειτουργιών τους, αλλά και στο ότι στερούνται ενός γνήσιου «μεταφορέα» ουσιών κρίσιμων για την εύρυθμη λειτουργία του νευρικού συστήματος.
3. Ω-3 ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ- αντιοξειδωτική ώθηση στον εγκέφαλο
Τα λιπαρά ψάρια οι περισσότεροι τα γνωρίζουμε για τις ευεργετικές τους ιδιότητες απέναντι στα καρδιαγγειακά νοσήματα, καιρός να τα μάθουμε και για την προστατευτική τους δράση απέναντι στη νόσο Αλτσχάιμερ και την έκπτωση της εγκεφαλικής λειτουργίας γενικά. Τροφές πλούσιες σε ω-3 λιπαρά οξέα (ψάρια όπως σολομός, σκουμπρί, σαρδέλες, γαύρος, τόνος, αλλά και ξηροί καρποί όπως καρύδια, ηλιόσποροι κα) προστατεύουν λόγω της αντιφλεγμονώδους δράσης τους τα κύτταρα από την καταστροφή και από την απειλή διάφορων χημικών ουσιών. Αυτές οι τροφές αποτελούν ουσιαστικά μέσο αντιγήρανσης του εγκεφάλου.
4. ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑΤΟΣ Β-απαραίτητα συστατικά του εγκεφάλου
-η θειαμίνη (Β1) που βρίσκεται στα δημητριακά πρωινού, στις αμυλώδεις (πατάτα) και βολβώδεις ρίζες απαιτείται για τη μετάδοση νευρικών ώσεων. Ανεπάρκεια της εν λόγω βιταμίνης οδηγεί σε μείωση αντανακλαστικών, κόπωση και γενική κατάπτωση του νευρικού συστήματος.
– η Β12 που συναντάται στα ζωικά προϊόντα (κρέας, εντόσθια, ψάρια, πουλερικά, γάλα, αυγά, τυρί) είναι απαραίτητη για την ακεραιότητα του νευρικού ιστού. Έλλειψή της, εκτός από την κακοήθη αναιμία, οδηγεί σε νευρολογικές διαταραχές, νοητική καθυστέρηση, οξειδωτικό στρες.
– η πυριδοξίνη (Β6) σε ανεπάρκεια μπορεί να οδηγήσει σε ατονία του νευρικού και μυϊκού συστήματος, σε κόπωση, νευρικότητα, κατάθλιψη κα
– το φυλικό οξύ που βρίσκεται στα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, στα ψάρια, στο λάχανο, στο κουνουπίδι, στο σπανάκι, στα λαχανάκια Βρυξελλών, στα όσπρια συμβάλλει και αυτό με τη σειρά του στην προστασία από νευρολογικά προβλήματα.
-η χολίνη που βρίσκεται στα αυγά, το συκώτι, τη σοκολάτα φαίνεται να ενισχύει τη μνήμη και τη συγκέντρωση, συμβάλλοντας στην έκκριση της ακετυλοχολίνης. Έλλειψη αυτού του θρεπτικού συστατικού σχετίζεται με την εκδήλωση οξειδωτικού στρες και νόσου Αλτσχάιμερ.
ΓΕΝΙΚΑ:
-επίκαιρη είναι η αξία της ισορροπημένης Μεσογειακής Διατροφής, με τον πλούτο των φρούτων, των λαχανικών, των δημητριακών, των παράγωγων του ψωμιού, του ρυζιού, των σιτηρών, των ξηρών καρπών. Με αυτά τα τρόφιμα εξασφαλίζεται η επαρκής παρουσία γλυκόζης (κύριο εγκεφαλικό «καύσιμο»), αλλά και μικροθρεπτικών συστατικών που βρίσκεται σε αυτά τα τρόφιμα (υδατοδιαλυτές βιταμίνες).
-σημαντική για τη νοητική ικανότητα είναι η γενικά καλή κατάσταση υγείας, όπου πέρα από όλα τα άλλα προκύπτει από τα εξής χαρακτηριστικά:
-Μακροχρόνια ρύθμιση «υγιούς» σωματικού βάρους
-Συστηματική φυσική δραστηριότητα
-Κατάλληλη ενυδάτωση για αναπλήρωση των απωλειών, με τη βοήθεια του νερού και των τροφίμων που το περιέχει
-Επάρκεια ύπνου, που «ξεκουράζει» τον εγκέφαλο και βοηθά στην εύρυθμη λειτουργία των ορμονών του ανθρώπου.
Επιμέλεια:
Δημήτρης Μπερτζελέτος
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος, MSc
Τρίπολη 2012
e-mail: bertzeletos@gmail.com
ιστοσελίδα:www.bertzeletos.gr
τηλ: 2710 232364
Διεύθυνση: Γρηγορίου Ε’29 (Τρίπολη)
