Νέοι ρύποι που προέρχονται από την βιομηχανική και ανθρώπινη δραστηριότητα προκαλούν το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας, καθώς θεωρούνται ύποπτοι για επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον. Ταυτόχρονα, η ΕΕ παρακολουθεί με προσοχή τις έρευνες των επιστημόνων και εμφανίζεται αποφασισμένη να τις εντάξει στη λίστα των χημικών ενώσεων – ρύπων προτεραιότητας, προκειμένου να τεθούν συγκεκριμένα όρια στη χρήση τους ή στις συγκεντρώσεις τους στο περιβάλλον.
Οι ρύποι αυτοί, όπως η εννεϊλοφαινόλη και η οκτιλοφαινόλη, εντοπίζονται στα βιομηχανικά λύματα ή προέρχονται από τη χρήση απορρυπαντικών, φαρμακευτικών ουσιών και προϊόντων προσωπικής φροντίδας και σύμφωνα με έρευνες διαπιστώθηκε ότι προκαλούν διαταραχές και αλλοιώσεις στο ενδοκρινικό σύστημα των ανθρώπων.
«Τέτοιες ενώσεις δεν ήταν ιδιαίτερα γνωστές μέχρι πρόσφατα, αλλά μελετώνται γιατί συναντώνται πλέον συχνά σε υδάτινα περιβάλλοντα, όπως λυματολάσπες, ποτάμια, θάλασσες, ακόμη και στο πόσιμο νερό» αναφέρει στο ΑΜΠΕ η αναπληρώτρια καθηγήτρια Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος του τμήματος Χημείας του ΑΠΘ, Δήμητρα Βουτσά.
Σύμφωνα με την ίδια, αν και οι συγκεντρώσεις τους δεν προκαλούν μέχρι στιγμής ανησυχία, ωστόσο, αναμένεται να ενταχθούν στην λίστα των ρύπων που προβλέπει η ευρωπαϊκή οδηγία, προκειμένου να τεθούν τα απαραίτητα όρια για την ασφάλεια της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος. «Ο βιολογικός καθαρισμός, που λειτουργεί σε κάποια αστικά κέντρα, αποικοδομεί κάποιον αριθμό συγκεντρώσεων των ενώσεων αυτών, και έτσι τα επεξεργασμένα λύματα έχουν μικρότερες ποσότητες, αλλά δεν είναι τελείως απαλλαγμένα από αυτές» σχολίασε.
Πάντως, στην κατηγορία των ρύπων προτεραιότητας εντάχθηκε πρόσφατα μία άλλη ουσία, η δισφαινόλη Α, που εντοπίζεται στα πλασικά, και η χρήση της οποίας τελικά απαγορεύτηκε στα θήλαστρα μπιμπερό των βρεφών, με οδηγία της ΕΕ σε όλες τις χώρες μέλη (2011). Η δισφαινόλη Α έχει διαπιστωθεί από έρευνες ότι προκαλεί σοβαρές επιδράσεις στην ανάπτυξη φυτών και ζώων, αλλά και στον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς επηρεάζει την κυτταρική διαίρεση ή μεγέθυνση, στην οποία στηρίζεται η ανάπτυξη.
«Η δισφαινόλη μπορεί να διεισδύσει, από την διάσπαση των πλαστικών στο περιβάλλον, στον υδροφόρο ορίζοντα και να επηρεάσει το πόσιμο νερό. Οι δικές μας μελέτες για την επίδραση της ουσίας στα φυτά δείχνουν ότι μπορεί να καταστρέψει την διαδικασία αύξησης ή μεγέθυνσης των κυττάρων τους» επισημαίνει στο ΑΜΠΕ ο καθηγητής βοτανικής του τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ, Ελευθέριος Ελευθερίου.
Ωστόσο, επειδή δεν υπάρχει απαγόρευση της ουσίας σε άλλες χρήσεις, πέρα από τα μπιμπερό, (ηλεκτρικά καλώδια, CD και DVD, πλαστικά αυτοκινήτων και ηλεκτρονικών υπολογιστών, υλικά οικοδομών, εσωτερικό κάλυμμα σε κονσέρβες κ.α.), οι επιστήμονες συστήνουν στους καταναλωτές να επιλέγουν προϊόντα που η συσκευασία τους είναι απαλλαγμένη από την δισφαινόλη Α (BPA free), να αποφεύγουν τα πολυκαρβουνικά πλαστικά (στο κάτω μέρος των προϊόντων συνήθως αναγράφεται η ένδειξη PC ή ο αριθμός 7), να μην τα τοποθετούν σε φούρνο μικροκυμάτων, να αποφεύγουν να πίνουν τον καφέ τους σε πλαστικά ποτηράκια και να μην επιτρέπουν σε παιδιά και βρέφη να «μασουλούν» πλαστικά αντικείμενα και παιχνίδια, καθώς οι κατασκευάστριες εταιρίες δεν υποχρεούνται να αναγράφουν στα προϊόντα τους τις σχετικές επισημάνσεις.
Επιμέλεια: Άννα Μορφούλη
